Campaña politico como material di examen di VWO

Ayera diabierna a tuma luga examen final di VWO na Colegio Arubano. Ta trata aki specificamente di examen di e materia di historia y constitucion, conoci na Hulandes como geschiedenis en staatsinrichting. E candidatonan cu a participa den e examen final tabatin 2 ora y mey pa por a keda cla cu e materia. Claro cu e punto ta determinante pa nan resultado final. Pero docente- y alumnonan a keha mesora cu nan a sinti politica partidista den contenido di e examen e aña aki, precisamente na momento cu Aruba ta den campaña electoral.

Den e programa di examen 2020-2021, a stipula cu lo enfoca riba vaardigheden, sociaal- en economische aspecten, bestuur en politiek y cultureel- maatschappelijke aspecten. Den e materia di staatsinrichting, e candidato mester studia con ta maneha gobierno di Aruba, teniendo cuenta cu nos constitucion, nos Status Aparte, leynan vigente, staatsregeling, etc. Studiantenan mester a lesa buki Staatsinrichting van Aruba di Piet Pronk of tambe e buki “Burgerschap en bestuur Aruba” di Jorge Pietersz.

Locual a hala atencion di e docente-, studiante- y mayornan, ta na Bron # 18, a presenta un scenario, cu tur a considera di ta subhetivo. Ta referi na un supuesto discurso di lider di AVP, ex-Minister-President mr. Mike Eman, den cual e lo a ataca Ministerio Publico. Den e articulo, cu ta parti di e examen nacional di e aña aki, ta referi cu candidato di AVP, Robert Candelaria, un ex-altoinspector di polis, lo a pidi pa no pone Ministerio Publico bou di presion. Ta referi na un declaracion di e parlamentario dia 6 di october 2019. Despues di esey, esun cu a traha e examen ta sugeri cu Candelaria lo a para despues banda di Mike Eman y Arthur Dowers, ora e dosnan aki a bolbe ataca e sistema hudicial di nos pais.

Consecuentemente, durante preguntanan di e comision cu a traha e examen di e aña aki, ta haci pregunta dicon Rocco Tjon di MEP tin rason den su critica contra Mike Eman relaciona cu e criticanan contra Ministerio Publico. E pregunta a bin den aña di eleccion, cu un scenario di no mucho siman atras, mustrando cu a adapta e examen pa por “fit” un meta politico. Docentenan a reclama cu ta prome biaha den historia cu algo asina ta sosode, cu ta laga politica partidista infiltra den nos sistema di enseñansa y pio ainda, pa forma parti integral di nos examen nacional.

Mester tene cuenta cu hopi di e studiantenan aki ta vota e aña aki pa prome bez y cu un sugerencia asina den examen, tres siman prome cu eleccion, por zona partidista di parti di e comision cu a prepara e examen aki. Den buki di Piet Pronk ni di Jorge Pietersz no ta atende nada actual y pio partidista. Pa hinca AVP y MEP den un situacion asina, ta masha indeseabel na e momentonan aki cu nos ta den pleno eleccion parlamentario riba nos isla.

Mester menciona cu Inspeccion di Enseñansa a confirma di a haya keho riba e asunto aki, pero trahamento di examen no ta resorta bou di nan, sino na Departamento di Enseñansa mes. Eyden tin un seccion special, Examenbureau, bou supervision di Glenda Loefstop, cu ta encarga cu tur examen di Aruba. Parce cu tin un comision cu ta traha e examennan, ta wardanan den kluis y ta te dia di examen tur hende por mir’e. Consecuentemente, awor ta deliberando internamente si lo conta e punto riba e pregunta specifico aki, of si lo lag’e cay. Ta un decision cu na final Sheila Maduro, director adhunto di Departamento di Enseñansa mes lo mester tuma riba e tema delicado aki. Eyden ta bisando cu ta material di examen cu mester a uza aña pasa, pero cu door di pandemia, a want’e pa e aña aki. E discusion sinembargo mas bien ta e uzo di nomber di politiconan activo den eleccion e aña aki, banda di cu si e ponencia ta subhestivo of no.

Tin dos opcion pa sigui educacion na nivel “Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs” (VWO) na Aruba, sea via scol publico, particular of priva. Si scoge scol publico, e ora por bay Colegio San Nicolas, cu ta ofrece educacion na nivel VWO te cu categoria 3 y ora yega eynan mester sigui pa Colegio Oranjestad (scol particular), via SMOA cu ta conta cu subsidio di gobierno, cu ta e unico cu ta duna VWO te cu nivel 4 sigui. Como scol priva, e unico cu ta ofrece educacion na nivel VWO ta Schakel College.

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs (VWO) na Aruba ta reglamenta den e Landsverordening voortgezet onderwijs (AB 1989 no. GT 103). Na aña escolar 2004/2005 a introduci “Ciclo Basico” y na aña escolar 2006/2007 a introduci “Ciclo Avansa”. A base di e resultadonan di scol, e alumnonan di HAVO por stroom door pa e di tres aña di Ciclo Avansa HAVO of Ciclo Avansa Vwo.

E aña escolar aki tambe e coronacrisis (COVID-19) tabatin un impacto grandi riba enseñansa. Pa e motibo aki Hulanda a adapta algun regla pa brinda oportunidad mas amplio na e candidatonan di examen 2021. Dia 9 di maart ultimo, Minister di Enseñansa, Ciencia y Desaroyo Sostenibel, dr. Rudy Lampe, a aproba e contenido di e “regeling examens algemeen voortgezet onderwijs (AVO)” pa aña escolar 2020-2021. Esaki ta basa riba e cambio/decisionnan tuma na Hulanda.