Pa prome biaha den historia cu gobierno a “wraak” un hues

E siman aki lo tuma un decision. “Te con leu mi a check, nunca antes gobierno a yega di wraak un hues na Aruba”, asina mr. Mauritsz de Kort, Presidente di Hof, a contesta nos. Esaki riba nos pregunta despues cu e hurista di gobierno, mr. Vivian Emerencia a pidi pa “wraak” e hues cu ta trata e caso di organisacionnan ambiental contra Gobierno y e desaroyado di Isla di Oro. Expertonan ta duda cu e hurista a tuma e posicion aki su so, pued ta cuestiona ken a orden’e pa expresa di no ta confia e imparcialidad di un hues.

No sa “wraak” hues hopi

Pa aña ta drenta no mas cu cuater peticion pa cambia un hues den corte na Aruba. Esey ta un averahe di un cada pasa tres luna. Den comparacion cu Corsou, cu tin un corte similar na nos, tambe e cantidad di wraking ta cuater pa aña, pues igual na Aruba.

Nunca antes

E particular di e caso specifico aki ta cu sa pasa cu abogado pa un partido por sinti cu un hues no ta imparcial y ta pidi pa cambie. Pero cu Gobierno di Aruba ta pidi esey, ta inusual y a bira e prome biaha den historia cu esaki ta sosode. Corte semper ta considera gobierno un ehempel y a keda straño cu diripiente Gabinete Wever-Croes II no ta confia nos huesnan mas.

Te ainda nunca a logra “wraak” e hues aki

E caso specifico aki ta contra hues mr. Ton van de Leur. Den pasado ya otro partidonan a yega di purba “wraak” e pero ningun di nan a logra. Tur biaha “wrakingskamer” a nenga peticion di e partido cu a solicita pa cambia e hues. Pues te ainda su record ta limpi y si e biaha aki tres hues aproba e peticion pa “wraking” lo ta e prome biaha cu esaki lo sosode.

Decision awor ta den man di wrakingskamer

Locual a sosode ta cu e hues a para e caso mesora y a traha un proces-verbaal di locual a sosode den sala di corte, riba cual un di e partidonan a haci e peticion pa cambia e hues pa un otro. E procedura no ta automatico. Pues no ta pasobra esun partido no gusta cara di un hues, ta pidi pa cambie, pasobra ni cu nos tin hues di mas tampoco cu tin tanto opcion. Ora e peticion drenta, ta para tratamento di e caso y ta manda e peticion pa “wrakingskamer”. Ey tres hues independiente di e caso aki lo trata e peticion, evalua e peticion y tuma un decision final. E decision di “wrakingskamer” ta definitivo, pues no ta existi apelacion. E unico opcion cu bo tin, ta di “wraak” e huesnan di “wrakingskamer” tambe si acaso bo ta sinti cu nan tampoco ta imparcial, pero ya e ora ta bayendo basta leu si caba.

Decision por cay e siman aki ainda

E huesnan lo tin dos opcion pa dicidi riba dje, sea ta nenga e peticion y e caso ta sigui numa cu e mesun hues apunta pa Corte Comun di Caribe Hulandes of ta honra e peticion, basa riba puntonan valido y ta apunta un otro hues pa sigui trata e caso aki. Den un caso asina, e tratamento ta cuminsa ful di nobo. Aunke no tin un tempo stipula pa tratamento di e peticion den “wrakingskamer” di experencia ta trat’e den cuestion di algun dia y ta tuma decision mesora. Meta di esaki ta pa e caso por sigui mas pronto posibel.

E caso di Isla di Oro

E caso specifico den cual e hurista representando Gobierno di Aruba a pidi pa cambia e hues, ta e caso cu cinco organisacion NGO, incluyendo Parke Nacional Aruba a entama contra e desaroyado di e proyecto, Osyth Henriquez y contra Gobierno di Aruba. E ultimo aki a opta pa no uza un bufete di abogado pa defend’e sino a haci uzo di huristanan di gobierno na Directie Wetgeving en Juridische Zaken (DWJZ).

Nan no ta abogado, no ta bisti “toga” den corte y tampoco ta miembro di e asociacion di abogado di Aruba. Pero nan tin e derecho si pa defende interes di pais Aruba den cualkier procedura legal, tanto den corte civil como den corte di LAR y corte di casonan di empleadonan publico. Ta e empleado publico hurista, mr. Vivian Emerencia a tuma e postura asina drastico contra e poder hudicial di nos pais, ora di exigi den corte pa cambia e hues atendiendo e caso pasobra e no tin confiansa den dje mas. Esencia di e caso ta cu e NGO nan ta demanda di gobierno y di e desaroyado pa para e proyecto y no construi nada na Isla di Oro, considera un reserva natural pa e ambientalistanan.

E opinion “di mas” di e hues

Locual a sosode siman pasa den corte ta cu, durante tratamento di e caso civil, na dado momento hues a purba intermedia entre e tres partidonan, pues NGO, desaroyado y Gobierno di Aruba. Esencia di e caso ta cu gobierno ta bisa cu no mester dicta ningun sentencia awo pasobra aki dos aña, na 2026, e derecho riba erfpacht ta termina y cu nan a dicidi caba cu lo no renob’e. Pues cu henter e caso aki ta pornada pasobra ta dificil pa kita un tereno otorga pa sesenta aña, asina sin mas. Hues a puntra gobierno si e ta dispuesto pa cera un compromiso riba e tema aki, pasobra lo no ta prome biaha cu gobierno ta bisa un cos y haci otro toch.

Esey tabata tur pa e hurista rabia y sinti cu e hues tin un opinion contra gobierno y a pidi mesora pa “wraking”. Abogadonan a keda sorprendi cu e peticion aki, specialmente pasobra e ta bin di e mesun gobierno cu ta conoci pa keda sin tuma decision, te cu partidonan mester bay hues, pa awo tuma un postura asina drastico contra e instituto corte. E abogadonan den sala no a sinti cu e comentario di e Magistrado tabata di tal indole cu mester pidi pa cambie. Pero atrobe, ta un derecho cu tur partido tin y e derecho ta sagrado.

Percepcion politico preocupante

Na momento cu un gobierno na mando ta opta pa pidi pa cambia un hues atendiendo su caso, ta pasobra cu e gabinete na e momento ey a perde confiansa den corte y e huesnan. Ta un tendencia preocupante! Pasobra gobierno semper tabatin y supuestamente tin un imagen ehemplar den wowo di tur magistrado. Pesey, ora un partido pidi, por ehempel, pa pone beslag riba cuentanan di banco di gobierno, casi nunca hues ta honra e peticion pasobra e ta sali bisa cu gobierno lo cumpli cu su sentencia.

Ora pidi pa cobra gobierno un “dwangsom” den caso cu no cumpli, tampoco corte sa honra facil pasobra e ta sali di e punto di bista cu gobierno ta respeta sentencianan di hues. Ta si e gobierno aki a cambia y no ta cumpli y casonan ta keda bin bek corte, cu dado momento e huesnan lo a cansa y gobierno di su banda e ora ta sinti cu huesnan ta contra dje of lo tin un “vooroordeel” riba nan. Pero si gobierno mes, como e ehempel den comunidad, no ta confia un hues…ta ki mensahe e ta manda na comunidad? Nos si mester sigui confia nos poder hudicial? Of mester conclui cu Gabinete Wever-Croes II a comete un blunder aki?

Gobierno a ordena “wraking”?

E pregunta di oro awo ta: E hurista a dicidi riba su mes pa “wraak” e hues atendiendo e caso of ta ordo a bin di ariba, esta di Gabinete Wever-Croes II, pa si e hues haci fastioso pidi pa cambie mesora? Esey ta un contesta cu e propio Prome Minister lo tin cu duna pasobra DIP ta resorta bou di dje y DWJZ tambe parcialmente. Abogadonan a bisa cu nan ta duda masha cu un ambtenaar lo tuma un postura asina drastico y probablemente historico sin cu su director a autoris’e of e minister envolvi a orden’e. Esaki pasobra tipo di movecionnan asina tradicionalmente ta bin cu consecuencia, sea directamente of indirectamente.

Chens grandi cu lo no honra e peticion pa “wraking”

Expertonan legal ta sigura na nos cu e chens pa Gabinete Wever-Croes II haya rason den su peticion ta limita. Esaki pasobra diamars ultimo, den e caso di Amsterdam Manor contra Gobierno di Aruba, e mesun DWJZ (Departamento Huridico di gobierno) a admiti durante tratamento di e caso sumario cu deliberadamente gobierno no a cumpli cu e sentencia di hues, ni cu dwangsom, te cu mester a paga e hotel como 700 mil florin caba na daño y perhuicio. Pues, e mesun DWJZ cu a rabia pasobra hues a bisa cu gobierno ta conoci pa no cumpli cu locual e priminti, awo e mes a admiti cu t’asina mes ta. Pues si uza nan mesun declaracion den corte, lo por contesta e pregunta cu si Hues van de Leur tabatin rason of no.