AVP: Fiesta ta sigui den gobierno mientras ta corta den cartera di pueblo

Dia 22 di februari presupuesto di aña 2022 porfin a drenta parlamento. Un presupuesto cu segun nos constitucion, lo mester a keda entrega prome cu dia 1 di september di aña pasa. Pues a warda cinco luna prome cu e por a yega Parlamento. Gobierno tin tur sorto di excusa. Awor ta usa e tempo mara na consehonan di CAft y Raad van Advies.

Raad van Advies ta lamenta cu un biaha mas gobierno no ta cumpli cu e exigencianan constitutional. Den cuadro di e palabracionnan cu Minister Evelyn Wever-Croes a haci cu Hulanda entregando nos autonomia, ehecucion di maneho di gobierno y di maneho di presupuesto lo ta pa ehecucion di Landspakketen. Nos pais ta hinca den un corset  den cual no tin espacio pa propio iniciativa di gobernantenan. Di e forma aki nos por yama gobernantenan simplemente managers di COHO den Cocolishi.

Pa loke ta trata ehecucion di e trayectonan di Landspaketten por bisa cu nan ta den fase di investigacion y di doorlichting. Pero gobierno ta haci comosifuera ta e ta dicidi, mientras esaki no ta e caso. Gobierno ta bao curatela, desde mei 2020 na momento cu Evelyn Wever-Croes a teken bij het kruisje pa hinca nos den un situacion cu lo corta den tur area, den tur departamento y den cartera di nos pueblo.

Nos pueblo lo ser confronta cu medidanan sin misericordia. Na 2023 gobierno lo introduci un BTW di 18% cu lo hisa tur prijs y costo di bida. No ta conoci kico ta e consecuencia BTW lo tin pa BAZV y financiamento di AZV, locual ta preocupacion di Raad van Advies.

Pa locual ta trata AZV mes ta spera nos diferente medida di austerisacion di e posititieve lijst te na eigenbijdrage cu nos hendenan humilde lo mester bay paga ora nan kier bay Spoedeisende Hulp, Huisartsen Post, na botica, ora di busca receta y ora yega cerca specialista. Ademas gobierno den su contestanan na Raad van Advies ta contesta cu lo bin un zorgheffing, esta un otro sorto di medida pa alimenta un zorgfonds for di cual por yega alabes na alimenta entre otro e capacidad di ICU.

Sinembargo gobierno mes no ta cumpli di su banda. En bes di baha gasto di gobierno ta crea raadnan y organonan di conseho, manera entre otro directoraat justitie, un dienst cu status sui-generis den turismo, un buro pa sosten secretarial, supervision y implementation mutidisciplinario, un directie encarga cu asuntonan di energia, y un comision di conseho encuanto admision y expulsion.

Ora di trata Landsverordening Instelling Ministeries (LIM) gobierno no tabata dispuesto pa baha e cantidad di ministernan di 8 pa 7 pa asina baha gasto. Gobierno no ta preocupa tampoco pa sincronisacion entre ministrionan. Diferente terenonan di gobernacion ta “overlap” otro. Aki nos por corda remarcanan pa locual ta trata e LIM, den cual e carteranan a ser reparti na gusto individual di e ministernan sin mira e contenido di e trabou y esaki a trece cu ne cu medionan lo no ser usa adecuado y cu no lo traha doelmatig ni efectivo.

Pa loke ta trata asuntonan di nos grandinan y cuido di nos grandinan, cuido di adiccion, y salud mental lo mester tin sincronisacion entre e ministerionan di salud publico y asuntonan social. Sinembargo esaki no ta ser mira door di gobierno como un punto di atencion.

Gobierno ademas a pasa pueblo un fastball door di ubica integridad awor bou di un otro ministerio cu no ta Asunto General. Ta trata di e ministerio encarga cu Transporte, Integridad, Naturalesa y Asuntonan di nos Grandinan.

Asina Evelyn Wever Croes por bay scapa curpa cada bes cu su gobierno tin caso di fraude y di falta di integridad. Facilmente awor e por tuma su postura di semper cu ora algo ta dificil of ta toca e pa e core sali bay laga tur otro cu batata cayente. 

Tambe por menciona e reforma di e proceso di permiso pa un sorto di “one stop shop” cu ta rekeri cooperacion entre diferente ministerionan. 

Tanto cu gobierno kier bin cu medidanan pa saca placa for di cartera di nos cuidadanonan, toch por constata cu e gastonan di gobierno si ta sigui crece. Den e presupuesto por tuma nota cu gastonan ta mas halto cu añanan anterior di COVID.

Si tuma nota di gastonan den anja 2015-2022 por conclui cu tambe, sin rente lasten, e gastonan total ta mas halto cu e añanan anterior, total 1.497.7 biyon. Tambe pa loke ta trata goederen en diensten o sea gastonan operacional ta mustra un aumento grandi no solamente den comparacion cu anja anterior sino tambe den comparacion cu añanan anterior. Esta, desde 181.9 miyon na 2015 pa 226.1 miyon na 2022. E gastonan di personal cu a ser planea pa baha tampoco no lo ser realisa pa aña 2022.

Ademas no ta cla si y con leu a tene cuenta cu gastonan di personal di e Interim Begrotinsfonds Social Crisisplan (IBSCP).  Den su splicasion gobierno ta trece padilanti cu SCP segun ley di 2020-2021 a yega na su final. Family Justice Center lo sigui y lo cai bou Presupuesto 2022 y contractanten lo ser coloca na vacaturanan existente. Segun Wyatt-Ras, gobierno mester  duna bon splicasion di esaki. Pa loke ta trata AZV e deficit pa 2022 lo ta 35.3 miyon mientras gobierno no tin contribucion di pais Aruba den e fondo pa 2022. Aki siguramente lo depende di eigenbijdrage di pashentnan y otro medidanan den cuido.  Por conclui cu aunke cu tin un cantidad di medida cu lo ser tuma riba lomba di nos pueblo toch fiesta ta sigui pa gobierno paso no ta mira e seriedad di baha su gastonan