EDITORIAL: SMAC….e boluntad t’ey, pero e caminda ta leu

Personalmente nos tur conoce Darren van Ommeren, no pa cara, sino como amigo di cas. Un persona cu ora e hinca su mes den algo, e ta bay p’e completo…t’e final. Cu hopi aña di expierencia den organisacion di diferente evento musical y concierto grandi, e ta conoci cu e materia. Cu aña el a desaroya un “netwerk” rond di dje, cu ta semper dispuesto pa yud’e den tur locual e pidi, mescos e tambe semper t’ey pa duna un man unda mester. Esey sin duda a yud’e e aña aki hopi…nos a yega te aki, pero awo nos mester bay e siguiente nivel, nos no t’ey ainda unda nos mester ta. Den un aña nos por yega ey? No! Pero den Darren nos ta nota cu e boluntad t’ey, pero t’e caminda ta leu. 

E storia di SMAC

Stichting Maneho di Aruba su Carnaval (SMAC), ta e organisacion cu varios grupo di Carnaval a funda na aña 2014 y di ey a haya e permiso general pa organisa Carnaval, cu desde añanan 60 tabata den man di Stichting Arubaanse Carnaval (SAC). Kico a conduci cu a lanta SMAC? E gruponan participante den Carnaval no tabata sinti cu SAC tabata duna cuenta suficiente y no tabata traha hunto. A opta pa lanta un fundacion nobo den cual Gobierno, Aruba Tourism Authority (ATA),

departamento di Cultura y Aruba Trade and Industry Association (ATIA) representando comercio, cu hunto ta den e hunta di supervision. Gruponan activo a haya un asiento den e fundacion, mescos ta e musiconan, cu entretanto tambe a cambia di ASOMA pa MUSICA, pa practicamente e mesun motibonan. 

E directiva actual di SMAC, hunto cu e Hunta di Supervision.
Falta transparencia

Si bisa cu SAC no tabata transparente, anto den esey SMAC tambe ta laga hopi di desea, pasobra nan no ta miho. Prome temporada di SMAC, e presidente e tempo ey a opta pa publica e cuentanan anual, pa publico por husga cuanto placa ta haya pa aña y unda ta gast’e. Di dos temporada di SMAC esaki no a tuma luga y solamente e lidernan di grupo por a mira e cuentanan anual y sobra por a haci un cita pa por analisa e cuentanan na oficina di SMAC. Den di tres buelta esaki no a cambia. Cu tempo, awo ta presiona pa duna cuenta pero e ultimo directiva mes a lanta bay sin laga cuenta anual verifica pa un accountant atras. Y e di dos directiva pio, esey tabata di coordinadornan trahando actualmente den Cocolishi. SMAC pa hopi aña tabata baila mucho pega cu politica y esey definitivamente NO ta bon! 

Nuebe aña di SMAC…cuater presidente

Pero bon, aña pasa a pasa e timon over pa Darren van Ommeren, cu tabata den e organisacion caba. E prome presidente tabata Randy Thiel, sigui pa Shannon Henriquez, despues Jason Brown y finalmente a entrega e martiu na Darren van Ommeren. E ultimo aki a bin hereda net net nada! Ni acceso na cuenta di banco tabatin, pa menciona algo simpel, sin kier bay den detaye di asuntonan mas serio cu tampoco no tabatin claridad ni transparencia. Randy Thiel a percura pa un bon traspaso na Shannon Henriquez, el a keda banda di dje te ora cu tur traspaso tabata oficial na KvK y na banco. Asina Randy Thiel a percura pa un transpaso sin cu mester tranca e proceso. Pa menciona algun cos, e directiva nobo a hereda un oficina muebla y telefoon regla.

Tres presidente di SMAC hunto. Di robes pa drechi: Darren van Ommeren como presidente actual. Memey Jason Brown cu ta esun cu a baha pa Darren asumi e funcion. Y na otro banda Randy Thiel, e prome presidente di SMAC.
Directiva nobo a hereda: Nada!

Pero esun cu conoce Darren van Ommeren bon, sa cu e no ta bay sinta yora. El a haya e organisacion sin nada pa traha cu ne. No a laga ningun draaiboek, ningun carta…den un solo palabra NO a laga nada atras. Pa por a haya un caminda pa cana, a acerca e ex-sectretario di directiva cu a logra mand’e locual e tabatin digital, sobra di loke no por a haya, Darren van Ommeren y su directiva mes mester a busca un manera pa saca cabes riba awa. Y esey el a haci tambe, na su manera, bon of malo, el a pusha duro y a logra organisa tur evento, tur parada, tur eleccion, cuminsa y caba tur den cuadro di su permiso. 

Tur a bay 100% bon? No! Pero e añanan prome tampoco. Pues, ban duna tempo, tempo. Por lo menos nos a mira jump up den bario y nos a mira parada escolar atrobe, nos a mira accion pa mehoracion. Critica? Si, tur dia, anto na cantidad. Tur hende por hacie miho, pero ningun ta saca un man pa yuda. E problema di SMAC ta cuminsa y caba na placa. Tanten cu Aruba ta trata Carnaval manera “djis un parada”, e lo keda asina tambe. Carnaval ta parti di nos cultura, cu turista rond mundo lo kier mira. Awel, e ora mester traha duro riba dje y no Darren van Ommeren so, sino henter e pais, gobierno y sector priva mester pone nan schouder bou di dje. 

Pone bo placa unda bo boca ta!

Placa “cash” pa SMAC por traha cu ne, no a haya e aña aki di Gobierno. Den pasado, e mesun gobierno aki a percura pa fondo cuantioso pa e fundacion por a organisa Carnaval. E aña aki a djis suma e gasto di polis, Serlimar, DOW, City Inspector, etc. y bisa cu esey ta e participacion di gobierno. Riba dje, mester a baha e cantidad di parada- y actividadnan pa asina keda den margen di gasto cu gobierno a aloca cu su departamentonan lo por cumpli cu ne. Asina tambe a sosode cu Rode Kruis no a forma parti di Carnaval 69 pa motibo cu no tin placa. 

Den pasado companianan estatal tabata aporta cu un suma grandi di donacion na SMAC. E aña aki Darren van Ommeren a hay’e ta “rema cu e remanan cu tin”, cu de facto tabata nada. Tur hende kier parada, eleccion di reina, Festival di Tumba, Caiso & Soca, pero ningun hende ta hinca man den saco y yuda. Ey mester bin cambio drastico pa Carnaval 70, pero mester regl’e di awo caba. Aloca fondo den presupuesto di aña 2024 pa SMAC sa kico e tin pa traha cu ne. Y gobierno, sea di su mesun presupuesto, pero tambe di AAA, APA, ATA, WEB, ELMAR, SETAR y otronan mester saca cara y para pa engrandece Carnaval. 

Darren van Ommeren, presidente actual di SMAC, sinta den scochi di Tecla Kelly, e ultimo presidente di SAC, ora nan a kita carnaval for di nan na aña 2014. Kelly a bay wak parada grandi despues di nuebe aña.
Ta sinti falta di turismo

Pero, turismo ta hunga un rol esencial den henter e temporada. Den esey AHATA y hotelnan tambe por haci un aporte substancial na sostene Carnaval di un manera of otro, pero tambe cu fondo. Claro cu SMAC lo ta mas cu dispuesto pa habri espacio pa hotelnan por participa den Carnaval cu grupo di empleado y hasta cu huespednan. 

Separa cu ATA ta aporta, dicon e hotelnan no por aloca fondo? Tin mas di 30 hotel na Aruba. Tur ta promove Aruba uzando imagen di nos carnaval henter aña, pues no por pone $10.000 pa aña pa sostene SMAC? Esey riba su mes lo ta un inyeccion di riba mey miyon florin pa aña caba!

Carnaval 69…chikito pero bunita

E paradanan no tabata grandi, pero esey nos tabata sa. Aruba a caba di sali di un pandemia, pues fondo ilimita no tin. No ta tur hende tin e facil y e economia tampoco ta den su miho momento cu prijs halto den supermercado y pa yena gasolin. Pero no a falta nada si. Tabatin tur festival, tur parada y tur eleccion. Cu nan tabata chikito? Claro, SMAC no tin placa. E contesta ta cortico y duro pero ta e realidad. Otro aña cu tur hende tin e mas comodo, facilmente por organisa eleccionnan di reina cu mas participante, Festival di Tumba y Caiso & Soca mas grandi.

A demostra curashi

No por keda sin elogia cambionan cu SMAC a haci e aña aki, cu hopi resistencia y oposicion di tur banda. SMAC a kibra e “mito” cu tur evento musical mester organisa pariba. Tambe cu eleccion di Reina “mester” ta den stadion. A hacie riba Plaza Betico Croes y el a bay masha bon. Kico nos kiermen? Tur cambio por trece resistencia, cu ta normal…pero si no test otro cos, nos lo sigui haya e mesun resultadonan aña ‘den aña ‘fo. Y loke henter Aruba a ripara si ta, mayoria cu ta critica, ta pasobra nan tin un interes personal den e evento…pero si tur hende wak “nan” saco so, ken ta cuida of traha pa e saco di SMAC anto? Ban serio si!

Ex-presidente Brown sinta hunto cu e presidente actual, Darren van Ommeren, despues di parada di carnaval.
Pero pa otro aña: Con ta cuminsa?

Awor cu Darren van Ommeren tin su pianan na suela, e conoce e realidad di SMAC, e sa unda e sapato ta preta y e sa e demanda cu tin di grupo y di publico…awo ta ora pa drecha cos. Aunke nos sa cu e por y e sa miho cu hopi, ata aki algun sugerencia: 

  • Gruponan ta gana placa BRUTO den Carnaval. Y con ta cu SMAC? Un idea, si bo kier haci negoshi den aeropuerto, e ta bira 20, 25 of hasta 30% doño di bo entrada, no di bo ganashi. Si bo haci negoshi na Aruba, gobierno via DIMP ta como 20% doño di bo ganashi. Kico nos kier bisa? SMAC ta organisa Carnaval pues mester cobra cada grupo segun nan tin participante. Si gruponan ta yega Fakkel cu mil of dos mil participante na 100 florin, anto SMAC mester por conta cu un minimo di 25% di e entrada ey. Ya ta recauda fondo pa e grupo y pa SMAC di biaha! Y esaki mester conta pa tur grupo pa tur evento y parada. 
  • Tur evento carnavalesco mester ta di SMAC. Ta nota awor cu gruponan mes ta organisa evento y gana placa bruto di e temporada pero nada pa SMAC. E evento carnavalesco di Kiwanis, por ehempel, bon idea tur cos, pero algo asina SMAC mester organisa su mes of loke Kiwanis recauda mester bay pa SMAC. Pasobra sino, ta di unda lo haya entrada pa organisa carnaval anto? 
  • Durante aña, mester mara trecemento di banda y artista di afo na un permiso di SMAC. Den pasado e organisado mester a paga ASOMA como dos mil florin pa haya un firma pa por organisa eventonan. Pues lo no ta nada nobo!
  • SMAC mester haya permiso pa por lo menos tres concierto pa aña. Si promotornan kier traha hunto, e ora SMAC por uza su permiso pero ganashi ta bin den caha di SMAC. 
SMAC mester prepara henter aña

Awor cu ta purbando pa aumenta entrada drasticamente, tur hende lo puntra nan mes pakico? Pasobra mester trata Carnaval manera un negoshi, un industria, un pilar economico. No por ta asina mas cu tur hende ta gana placa cu Carnaval, menos e organisado mes. Claro cu mester somete tur entrada na un bon maneho financiero, supervision y dunamento di cuenta publicamente. 

Ex-presidente Shannon Henriquez, hunto cu ex-presidente Jason Brown y Clarissa Arrindel, cu awendia tambe ta den directiva di SMAC.
Carnaval setenta…hopi dunamento di cuenta 

Pa carnaval di otro aña, ta ora pa evalua algun asunto den forma serio. E periodo ta cortico y ta termina apenas den e prome siman di februari. Pues mucho siman pa organisa evento no tin. Mester organisa tanto eleccion, festival y parada? Mester sigui cu Festival di Tumba si no tin mucho participacion mientras cu nos cantantenan ta prefera bay participa na Corsou? Mester por tin un fondo unda por duna miho premio na e ganadonan mescos cu na Corsou. Mester sigui cu e formato di Caiso & Soca Monarch of ta ora pa bolter e bek pa Calypso & Roadmarch Contest? Mester warda pa cuminsa cu eleccion di Pins cu Pancho y eleccionnan di reina te na januari of por cuminsa haci nan adelanta? Un ehempel ta Reina di Noord, cu ta haci su eleccion adelanta pa asina nan tin henter un aña pa traha y crea fondo. 

E preguntanan aki, mester discuti nan awo, scucha pueblo awo y no algun siman prome cu e periodo cuminsa. P’esey, ta importante pa gobierno permiti pa SMAC por haya donacion di su gastonan di operacion, un oficina, dos of tres trahado riba payroll y mas. Carnaval no ta un asunto di dos luna, sino di henter un aña! 

Mas placa pa SMAC: Mas inversion den Carnaval

No mester spanta! Mas fondo pa e organisacion no mester ta pa salario of ganashi. Un fundacion no por haci ganashi, pero si por inverti bek den carnaval, den e producto, den mehoracion, profesionalisacion, bay afo mira con nan ta hacie, yega na nos mesun facilidadnan, crea un museo pa turistanan por bay tur dia y admira nos creatividad, organisa eventonan di carnaval pa turismo henter ańa, etc. SMAC mester mehora e producto carnaval, pero sin placa no ta posibel. 

E prome presidente di SMAC, Randy Thiel, hunto cu e presidente actual, Darren van Ommeren.
Atencion SMAC: Tin co’i drecha tambe

Nos ta duna SMAC un punto suficiente pa organisacion di Carnaval 69, pendiente pa nan responsabilisa nan mes organisatoriamente y financieramente. Pero, pa mas cu Darren van Ommeren kier hunga un “one man show”, esey no por si. Fuera di tin bo directiva diario, bo tin un vice-presidente, secretario y tesorero. Pues mester por conta riba un organisacion mas grandi y serio pa para bo tras y yuda bo tur dia. Na final, a nota sosten mas activo di Cherryldine Buckley, un carnavalista cu hopi experiencia cu por duna un man mas grandi. 

Comunicacion di SMAC: Na werki

Falta un persona pa haci relacionnan publico di forma profesional pa SMAC y no pa sinta contesta delaster un critica riba Facebook pasobra e ora bo no tin bida y ta duna e impresion cu boso no tin nad’i haci eyden. Hopi ta traha tras di cortina pero a bira tempo pa forma un maneho fiho di administracion pa SMAC, unda un presidente por cambia pero e maneho ta keda. 

Haci medionan di comunicacion un aliado en bes di un enemigo, bo mester di nan pa pusha y promove eventonan y/of posibel cambionan cu por presenta na ultimo ora. Programanan di carnaval y e medionan mas mira, scucha y lesa mester ta riba “speed dial” di SMAC, pa conta riba nan sosten incondicional. 

Papia cu bo comunidad mas, organisa Town Hall Meeting cu gruponan, den barionan, cu scolnan, cu partnernan…henter aña pa tur decision ta conta cu sosten di un base amplio. 

E fundeshi ta traha, awo ta ora pa cuminsa pone bloki y mand’e cas halto!