E mayor como “role model”

Mucha ta siña tocante nan curpa, nan abilidadnan y hopi otro cos for di loke nan mayornan ta bisa y haci. Un mucha lo imita actuacionnan di su mayornan. E manera mas efectivo pa siña bo yiu custumbernan sano, no ta door di castigo y recompensa sino door di actua na un manera positivo y door di modela comportacion sano. Duna un bon ehempel lo yuda bo yiu crece sanamente.

Aki ta sigui algun mal custumber cu por haci bo yiu daño:

  • Critica bo mes. Ora bo critica bo aparencia, bo ta duna bo yiu e mensahe cu autoestima ta mara nan con bon un hende su pañanan ta sirbi’e of cuanto e ta pisa. Specialmente mucha muhenan ta sensitivo pa loke hende bisa di nan aparencia. E por haci nan odia loke nan ta wak den spiel y haci nan victima di autoestima abou of di un mal imagen propio. Esaki facilmente por hiba nan pa problema cu comemento (anorexia/bulimia) of dieta rigoroso pero sin resultado.
  • Comemento emocional. Si bo ta come pa sinti miho ora bo ta tristo of desapunta, bo ta mustra bo yiu cu cuminda y comemento ta un manera pa hende sinti feliz cu nan mes. Laga bo yiu wak cu ora bo ta sinti tristo, bo ta papia cu un hende tocante esaki of cu bo ta bay keiro of landa pa relaha y “bin bij”.
  • Demasiado riba smartphone. Prohibi bo yiu pa uza su celular ora boso ta na mesa, no tin sentido si abo mes ta hacie na mesa, tras di stuur, den restaurant y misa. Loke bo haci ta papia mas fuerte cu loke bo bisa.
  • Atencion abnormal pa aparencia. Stimula bo yiu pa haci uzo di su talentonan, p.e den deporte, musica of pintamento. E lo siña cu e por ta fuerte y exitoso den su abilidadnan y cu un bida activo ta baha stress. Bisa bo yiu cu e ta social, cariñoso y sabi mes tanto cu bo ta elogia su aparencia.
  • Bebe alcohol pa sinti bon y baha stress. Si bo yega cas despues di un dia dificil na trabou y bisa: “Trabou tin mi fada, mi mester di un cerbes”, bo ta mustra bo yiu cu alcohol ta un manera pa baha stress. Miho haci ehercicio of dal un buelta den bario of band’i lama pa haya energia nobo. Envolvi henter famia y pasa un momento dushi hunto pa relaha y refleha.
  • Haci tur cos un competencia. Bisa bo yiu cu un otro mucha ta un miho atleta cu ne, mayoria bes no ta motiva bo yiu pa haci miho. Loke si ta motiva bo yiu ta: elogi’e ora e haci esfuerso. Yud’e participa mas y practica pa mehora su areanan debil. Mustr’e cu abo tambe ta haci esfuerso pa mehora bo areanan menos fuerte.
  • Pleita. Si continuamente tin pleito entre tata y mama, bo yiu ta siña cu ta normal pa actua, comunica y pa resolve problema na e manera aki. Stress di pleitamento tin efecto negativo riba mucha. Investigacion ta mustra cu stress ta aumenta e riesgo pa obesidad.
  • Redo. Papia negativo tocante otro hende, dilanti bo yiu, ta siñ’e cu esaki ta algo normal. Haci redo por ta muestra di un autoestima abou. Stimula bo yiu pa wak cosnan positivo den hende door di haci esey den bo bida diario. Nenga pa haci redo.
Busy African American parent in yellow sweater checking her phone while child creates beading crafts on wooden table in kitchen

Specialmente cu bo yiu na bista, ta importante pa frena bo mes. Si bo atrapa bo mes comportando negativo dilanti bo yiu, no ignora esaki y spera cu e no a ripara. E ta un bon momento pa refleha y coregi bo mes, dilanti bo yiu. Reconoce y admiti cu bo a comete un eror. Uza esaki pa papia cu bo yiu tocante comportacion negativo cu e ta mira den famia y otro caminda. Mustra bo yiu cu abo tambe ta haci esfuerso pa cambia bo comportacion negativo. Palabra pa spierta otro asina cu boso comportacion cuminsa bira negativo. Bo yiu lo spierta bo sigur y cu placer!  E famia cu sostene otro den escogencianan sano y positivo, ta un famia fuerte!