Despues di 20 aña di existencia y di exito: AZV mester reforma pa garantisa su futuro

Despues di su introduccion mas di 20 aña pasa caba, e organo ehecutivo di nos Seguro Medico General (AZV) ta para na un crusada, den cual mester reforma como e solucion pa por garantisa su futuro. Den e siguiente dianan lo informa su aseguradonan mas ainda di reformanan cu lo drenta na vigor, asina cu haya aprobacion di Parlamento. E reformanan aki ta inevitable, pa por controla gasto mas ainda banda di crea miho eficiencia den cuido na aseguradonan.

Historia di AZV

Ya ta mas cu 20 aña cu nos comunidad ta conta cu e proteccion mundialmente desea. Esta di tin un propio seguro medico universal, cual nos conoce awe como AZV. Un seguro medico universal ta nifica acceso na cuido medico pa tur ciudadano legal, ora cu mester di dje, sin e peso financiero mara n’esaki.

Arkitecto principal: Charro Kelly

Un idea noble cu tabatin varios arkitecto, desde 38 aña pasa cu e prome combersacionnan a cuminsa. Pero tabata bao maneho di Minister Pedro ‘Charro’ Kelly cu a supla e rosea mas fuerte. “A inicia e proyecto di AZV. Ami no ta priminti sin cumpli,” ta loke cu Charro Kelly a yega di bisa.

Segun yiu muhe di Charro Kelly, esta Sheila Kelly, den su caracter e ta un persona cu no ta gusta hopi desigualdad, e no ta gusta desbalansa hopi, vooral cos basico, cu e ta haya necesario cu nos pueblo mester. Un di nan a resulta di ta e seguro medico general pa Aruba.

Despues di 20 aña: AZV a mustra su derecho di existencia. Awor ta ora pa reforma pa garantisa sy futuro

Despues di 20 aña: AZV a mustra su derecho di existencia. Awor ta ora pa reforma pa garantisa su futuro

Posted by 24ora on Sunday, April 3, 2022
Prome cu AZV a drenta na vigor

Kisas hopi hende no a bib’e of a yega di tende di dje. Pero prome cu AZV e situacion na Aruba tabata otro. Esunnan sigura tabata e ambtenaarnan, esunnan cu por a paga un seguro priva y esunnan cu tabata haya seguro priva paga pa nan of cu nan famia via nan trabao. Esunnan no sigura tabata e resto di poblacion cu no por a paga un seguro. Aki tambe tabata inclui e grupo cu a perde trabao despues di ciere di LAGO. Tur tabata cay bao di e grupo cu posibilidad pa aplica pa un carchi conoci como PPK. E carchi p’e pobernan.

Seguro of carchi di PPK

Segun ex-Prome Minister Nelson Oduber, e tempo ey e tabata PPK pashent, esta e hendenan menos fortuna, pensionadonan cu no por a paga nan gastonan medico y no tin un seguro, tabata bay na departamento social y nan ta screen nan y ta haya un carchi dokter. Pero e carchi dokter ey, no tabata un derecho pa haya un trato, pasobra e dokternan tabata kier placa. Nan no kier un carchi pasobra gobierno tabata tarda basta luna pa paga nan.

Hasta tin hende tabata fia placa pa haya trato medico, pasobra ta cu carchi nan tabata bin.

E carchi tabata mara hopi biaha na un contribucion propio y tabatin un tempo mara n’esaki. Pues e cobertura por a keda extendi cu un stempel, cu reevaluacion di cada caso. Tabata trata di mas of menos 4 mil persona cu tabata costa Aruba casi 70 miyon florin.

Tabata depende di politico pa haya ayudo medico

“Berdaderamente e tabata costa gobierno hopi placa y tabatin hasta un aspecto politico,” segun Nel Oduber. “Den e sentido aki ta keda n’e empleado publico y n’e diputado e momento ey pa aproba. Despues cu Eilandsraad aproba e presupuesto kendenan tabata haya e carchi di dokter of e trato medico pa bay den exterior.” Ademas tabatin otro problema manera e rol di dokter di cas mal profila, unda cu e ciudadano ta bay directamente p’e specialista, lagando e dokter di cas afo. Specialistanan tabata traha independientemente, hospital sin regla pa su staf medico, gobierno sin un bista real di gasto, ni di fluho di placa. Tur e desbalansenan aki a intensifica e discusion a conclui cu e sistema no tabata funciona y tabata exigi un cambio.

Pakico a bin cu AZV

Pasobra trato medico mester ta un derecho y no privilegio pa un grupo solamente. Tabatin mester di un structura mas profesional y mester a elimina e hecho cu un politico tabata esun cu tabata dicidi ken por haya cuido medico paga. Na aña 1989, bao gobierno di MEP, ADN y PPA, a biaha pa Hulanda pa busca conseho di experto. Asina e trabao pa busca un seguro medico general a cuminsa cana. Pero no sin turbulencia den cas.

Resistencia y discusion di tur tipo tabata bin di tur skina. Eventualmente e prome paso a tuma luga na aña 1992 bao di Minister Charro Kelly, ora e concepto di ley di AZV a pasa den parlamento. E siguiente paso tabata su ehecucion. Pero ainda tabata falta hopi detaye prome cu por a yega eynan. A tuma nuebe aña mas. Finalmente na december 2000 e ley di implementacion completo di AZV a pasa unanimamente den parlamento y na januari 2001 AZV a drenta na vigor pa tur ciudadano bibando legalmente riba Aruba.

Discusion di hopi aña

“El a traha e raamwerk, e base, pero mester a bin e contribucion, esta ken ta paga, cuanto otro ta paga. Tabata un aspecto politico grandi,” segun Nel Oduber a conta. Revision di contract, discusion cu compania di seguro, tarifa y hasta caso den corte a sigui pa tres gobernacion mas, bao tres otro Minister di Salud. Discusion tambe riba e contribucion propio, tabata riba mesa. Pero a bira un escogencia politico pa exclui esaki bao Gabinete Henny Eman III. A encarga un stuurgroep pa evalua y finalisa tur detaye.

Dokter Ike Posner, kende tabata Minister di Salud entre 1998 y 2001 ta corda algun di e discusionnan aki. E ta conta cu tabatin grupo cu tabata contra pa introduci un AZV. Tabatin politico cu kier a boicoti e idea djis pasobra ta e otro partido a bin cu ne. Otro hende cu tabatin un otro agenda. Por compronde cu tin compania di seguro cu no tabata kier algo asina.

Si pensa bon, a yuda e companianan di seguro pasobra AZV ta haci cosnan cu nan no lo haci. Y por mira aworaki tur compania di seguro tin un parti cu ta pega riba AZV. Pesey no necesariamente nan tabatin rason. “Ami semper ta kere den AZV. Mi ta kere cu nos mester keda update e. Semper tin cambio den medicina. Tin hende ta haci fraude, tur esey tin cu tene cuenta cu ne,” dokter Ike Posner a splica.

Aruba tabata e prome den Reino Hulandes

Cu implementacion di AZV na 2001, Aruba a bir’e prome pais den Caribe y den Reino, esta prome cu Hulanda mes, pa introduci un seguro medico general, cual awendia e comunidad di Aruba por haci uzo di dje. Y Ike Posner mes tabata un di nan. “Mi mes a yeg’i bay Colombia opera curason y practicamente tur hende rond di mi tabata di Aruba. Hopi di nan y porta mi mes, no por afford pag’e cos aki den un solo shot.”

AZV a bira mucha grandi caba

“Nos no mester lubida cu AZV ta un seguro cu a prueba su mes. E tin mas cu 20 aña, cu naturalmente tin su challenge nan, ken a pensa cu lo bin un pandemia por ehempel. Pero tambe pa un otro banda, un compania di seguro priva, no por cubri e cosnan cu por ehempel un AZV ta haci. Un compania di seguro priva ta prefera cu bo ta salud, paga bo prima y no bira malo,” ta loke dokter Posner a bisa.

AZV pa hopi aña mas

“Mi tin sigur cu AZV lo tin hopi aña di existencia y ta algo hopi bon pa nos tur. Sin politica, e ta neutral, e ta un organo independiente,” segun ex-Prome Minister Oduber. Di otro banda, ex-Minister di Salud, Ike Posner a sigura cu “Nos no por sin AZV. Ami ta wak den futuro, henter mundo lo bay tin un AZV. Pasobra por ta e ta bay bira si cu varios compania ta hacie. Manera na Merca no tin AZV nan ta bisa. Pero Microsoft tin 100 mil hende ta traha p’e y tur ta sigura. Amazon tin 100 mil hende ta traha p’e y tur ta sigura. Nan tin nan mesun dokter, nan su mesun sistema. Nan ta paga p’e. E ta universal pa nan.”

Mirando bek atras, ta hiba na un solo pensamento, esta e derecho di existencia di AZV. Un sensacion di alivio cu ainda awe, contrario na Aruba, hopi otro pais no por a logra!