Cual factor di riesgo por contribui na Alzheimer

Alzheimer tin diferente factor di riesgo. Dokter Maritza Ordoñez di e departamento di Salud a splica tambe riba esaki durante un entrevista. Por ehempel cholesterol halto, presion halto, sucu halto (diabetes) y otro malesanan manera infeccion di celebro, trauma di celebro, manera den accidente caminda hende por perde su capacidad, memoria, etc.

Otro ta loke ta relata ta stroke y na Aruba tin hopi hende cu ta haya stroke. Tur e causanan ey ta relata practicamente rond di Alzheimer y di cualkier otro tipo di demencia.

Un cos importante si tin cu menciona ta cu tin diferente sintoma cu tin cu tene na cuenta y cu tin cu pone atencion y ta un alarma. Un alarma tin cu cende. Ora cu tin por ehempel un famia di nos cercano cu ta cuminsa haya algun sintoma cu nos lo menciona, manera cuminsamento di perdida di memoria. E persona cu repititivamente ta haci e mesun cos, por ehempel lubida paga stof, paga luz, cera porta of laga su bril un caminda y ta resulta cu e tin’e riba su cabes. Of e yabi di auto den su man y ta buscando e yabi. Tur sintomanan aki tambe hopi biaha e no ta directamente relaciona cu Alzheimer. Hopi biaha tin hopi cos den nos cabes pensando door di drukte y awo probablemente ta cuminsa lubida algun cos y esey no ta nifica cu e ta Alzheimer. Si tin cierto sintoma manera esunnan ya menciona y tambe si ta wak un persona cu diripente a cambia su estado di humor, un persona cu tabata alegre, combersador y diripente el a bira aisla, isola, preferiblemente kier keda su so, den su camber, no kier sali ningun caminda, esey ta un sintoma cu tin cu wak y no mester lubida cu e pashent cu ta hayando Alzheimer, ta dificil pa bisa mi no ta sinti bon, ta sinti cu algo no ta klop cu e persona y bay busca su dokter. Nos cu ta cerca di dje, nos cu conoce, nos tin cu purba pa bay dokter y bis’e tur loke ta pasando.

Tin pashentnan cu dado momento, e ta yega un caminda y te eynan e ta yega. Despues di algun minuut y hasta ora, ta bin bek y ta puntra kico a pasa. Probablemente ta bin di supermercado of otro caminda, tin cu yama famianan pasobra e ta conoci. Personanan cu ta bira agresivo direpente, un hende cu tabata trankilo y diripente tur cos ta bira di un manera brutal, ta papia bruto cu otro hende, esey tambe ta un otro sintoma. Pashentnan cu ta lubida su remedi pa bebe, pero nos mes cu ta normal, nos ta lubida hopi cos. Esey tin cu bira e sintomanan primordial den e casonan aki.

 

Prevencion

Tin prevencion pa Alzheimer. Nos tin cu keda bezig nos mes, vooral e hendenan grandi cu ta keda den centronan di cuido of na cas mes. Tin cu mantene nan ocupa. Dunanan obranan di man, laga nan traha puzzel, pinta, skirbi, lesa buki, lesa corant, mantene un relacion social. Purba pa e persona sali dos pa tres biaha pa siman, bishita un hende, yama un hende na telefon. Tur esey ta conta. E parti cognitivo ta tremendamente importante. No tin cu lubida e factornan di riesgo. Purba di control’e. Un bida mas saludabel, cuminda mas saludabel, esey sigur sigur ta bay duna menos impacto riba Alzheimer.

 

Evento

Mirando esaki, Ordoñez no kier keda sin bisa cu dia 14 di October, Aruba pa prome biaha den Caribe lo bay tin un congreso unda cu ta bay tuma un tema hopi importante. Embehecimento activo. Esaki ta wordo organisa pa Movimiento ta Bida, pa diferente isntancia, incluyendo Departamento di Salud Publico. Tin invitadonan hoben, pasobra no mester lubida cu embehecimento no por par’e. Si por haci ta pa keda activo y keda saludabel. Eynan tur hende tin chens pa bin. Esaki lo tuma luga den Cas di Cultura. Eynan tin chens pa puntra cualkier cos cu ta pasando cubo of cu bo famia of cu algun amigo.

Attachments area