World Ocean Day 2018

Riba 8 di juni 2018, nos ta celebra e dia di oceanonan. E thema di anja 2018 ta : Limpia nos Oceanonan Secretario General di UNESCO Audrey Azoulay a indica lo siguente relata na e dia di oceanonan: Lama ta cas pa mayoria di especienan cu ta biba riba nos planeta.

E ta brinda mas cu 60% di servicionan ecosistemiconan cu ta permiti nos biba riba e planeta.
Esaki por ejemplo, cuminsando cu producion di mayoria di nos oxigeno i tambe lama ta regula nos clima.

Den e ultimo medio siglo, lama a absorba 93% di e calor excesivo relata na e efecto invernadero (greenhouse effect). Lama ta un di e prome requesitonan pa e posibilidad di bida na mundo. Sin embargo e wordo ta menasa dor di over explotacion di su recursonan, polucion i absorcion di CO2. Calentamiento di planeta, acidificacion, areanan morto(dead zones), aumento di alga peligroso, degracion di ecosistema ta fenomenonan cu ta refleha e impacto di actividad-nan humano riba lama.

E anja aki a descrubi den e golfo di Oman un area morto nobo referi como na ingles “Dead  Zone”. E area aki ta mas grandi cu Scotland i cresiendo. Esaki ta un bon ejemplo di ora bida marino ta asfixia den lama dor di nivelnan abou di oxigeno den lama. Cu situacionan dificil asina ta bin aserca ainda otro probelmanan manera sobre peska,i contaminacion. Unda e contaminacion ta principalmento dor di plastic. No obstante tur esaki tin solucion pa combati e catastrofenan aki. Tin caminda unda e danjo a bira menos, i bida maritimo a bin bek.
E medio maritimo por demostra hopi resiliencia si dune un chens pa recupera di presionan antropogenica. Esaki por wordo hasi dor di un bon manejo di su ecosistema.

Cu e idea di aumenta cooperacion scientifico international pa adresa e problema cu lama ta hanjando su mes aden, Asamblea General di Nacionan Uni ariba 5 december 2017 a declara e periodo di 2021-2030 como e decada di sciencia oceanico pa por yega na solucion sostenible. UNESCO su comision oceanografico intergubernamental (UNESCO/IOC) a
hanja e mandato di Nacionan Uni pa coordina e preparacion i pa ejecuta esaki. Niun pais den mundo su so tin e capacidad pa monitoria cambionan den lama, ni tin basta capacidad pa limpia o proteja e lama. Solamente dor di cooperacion internacional di technologia i sciencia i intercambio di ideanan nos por yega na solucionan duradero.

Ariba 8 Juni, 2018 cu ta e dia mundial di oceanonan (World Oceans Day), UNESCO ta invita su estadonan miembro, comunidad scientifico, civil i sector priva pa uni forza. Manera e escritor Japones Ryunosuke Akutagawa ta bisa: Individualmente nos ta un druppel di awa, pero hunto nos ta un oceano.