Ralph Yarzagaray (Notario): Gobierno no ta bende ningun tereno erfpacht mas

Notario mr. Ralp Yarzagaray, a splica cu den caso di un tereno erfpacht nunca lo por bira un tereno eigendom. E tereno lo keda erfpacht pa semper segun e notario ta aclaria.  “Solamente si tin un algo si nan mester bo tereno pa traha caminda, bo por deal e, pero gobierno ta cumpr’e bek den eigendom.”

Pero gobierno no ta bende ningun erfpacht mas, e portofolio di gobierno di Aruba ta basta bon compara cu esun di Corsou segun Yarzagaray. Cual tin 400 aña caba cu tereno eigendom, nan no tin hopi erfpacht, na Aruba nos si tin.

Un tereno erfpacht por cambia pa bira uno comercial. Esaki ta bon negoshi pa gobierno pasobra e tarifa ta subi. Si bo ta paga normal 1.200, y bo haci’e comercial, gobierno ta casi duplica esaki cual ta bira 1.800 pa 2.400 pa aña.

FACTORNAN COMPLICA
Pa loke ta tereno of cas bandona, esakinan ta hopi biaha herencia. Nan tin cu bay hues pa regla asuntonan cu por ta pega pa hopi aña. Awor tin un ley cu a bini, ‘ley di herencia’ cual herederonan por bay hues y puntra pa yuda nan sali for di cualkier situacion. Pasobra tin mas cos por ehempel hendenan cu no por firma, riba edad avansa cu tin demencia, of nan ta bao curatela. Tur eseynan ta factornan complica. Notario mester cobra delaster un cos pasobra si no bo acta no ta valido. “Esey ta nos rol, pa guia nan. Pero nos no por kibra hero cu man, nos ta depende hopi biaha di corte. Hues ta hopi biaha kende por saca nan for di nan pena.”


Riba e parti di BBO, kende hende tambe ta bisa hopi biaha e ta dal duro riba e tema aki, awor e ta na 7.52% ariba e gastonan, no riba e tereno mes. Hendenan cu no ta paga erfpacht, esaki ta keda acumula te na cierto momento bo ta perde bo cas si gobierno bira mas activo pa bay den accion riba esaki.

E terenonan cu por ehempel bo ta mira hendenan di exterior ta cumpra manera na San Miguel ta terenonan eigendom. Rond di Angochi y areanan ey ainda bo ta haya tereno di 10 mil meter cu nan ta cumpra of split e den dos biaha 5 mil. Y nan tin placa, e non-residents aki ta cumpra cash, hopi di nan cu e placa  cual na Merca te cu 12 luna pasa tabata por nada.

Aña pasa, nos a publica cu Parlamentario Alvin Molina di MEP a entrega un mocion unda ta urgi Gobierno pa riba termino corto, invertarisa tur tereno erfpacht cu no ta uza pa e destino cual a otorga nan, y traha un plan concreto con ta bay tuma e terenonan aki bek pa nos ciudadanonan cu si lo uza nan pa construi nan hogar. 

Cas no ta un inversion
Hopi hende ta kere cu cas ta un inversion pero e ta pa famia. Si bo bay specula den cas, hinca placa aden pa no tin e na banco, ora e bay bon, pero no ta semper ta garantisa cu ta bay bon. “Economia por dal un buelta anto e por costa bo enbes di produci,” segun notario.Ralph Yarzagaray.

Oro no ta perde su balor. Pero un cas si tin un balor, un Vastgoed, pero e no ta oro, cual si ta solido. Na Merca aworaki casnan a bira impagabel, interes a subi masha hopi mes.  Ora bo hay’e na 2.5%, esey e ta keda tambe pa 20 aña, cu e hipoteca bo ta mar’e y bo ta mara bo mes tambe. “Pasobra si bin un Mericano pa cumpra bo cas, bo ta bend’e na bon prijs pero abo no ta bay hay’e na 2.5 mas.”
2.5 ta 1.000 dollar pa luna, 7.5 ta 2.500 dollar pa luna. 


Prijs di material pa construi cas ta bay aumenta
Si bo ta bay construi cas, miho bo cuminsa traha awor pasobra prijs di material ta bay subi. Esey ta conseho di notario, Ralph Yarzagaray. Nos tin un cuenta pa paga di 916 miyon, Merca tambe tin un debe por ehempel. Den Covid, Merca a print alomenos 1.5 triyon dollar, esey ta mas cu 12 cero. Tur e placa ey a drenta den economia den forma di placa por nada. Awor mester paga e placa bek. Tasa di interes a bay halto awor na 5.5% of 7.5% pa publico, hopi hende ta keda off-site. Banco nunca ta perde den bida real, ‘the house always wins’