Quito Nicolaas: Aruba como base di comercio pa region

fptbty

Recientemente nos por a tuma nota cu e negociacionnan cu Hulanda ta bayendo den un ambiente positivio y cu esaki ta den su fase final. Despues di a kita y pone cierto terminologianan ta aparenta cu tin un documento riba mesa cla pa firma.

Sinembargo semper bay ta bon pa mantene cierto reserva, debi cu na ultimo momento ainda por bin un cambio den e posicion di e negociadonan of cu ta dicidi di cambia e contexto den cual mester lesa y interpreta cierto palabracionnan of acuerdonan hancra den un cantidad di articulonan di ley. Principalmente ta bay pa e formulacionnan unda cu tin un obligacion pa ley(dwingendrecht). Den caso di duda den e interpretacion ta bon pa laga ancra e definicion di un terminologia den e splicacion/aclaracion di e ley of den un nota marginal.

Basicamente e locual cu Hulanda kier a haci cu e Organo di Reformacion, ta mescos cu na 1992 a sosode cu e Tratado di Maastricht. E tempo ey Hulanda mester a traspasa un parti di nan responsabilidad nacional riba diferente tereno pa e Union Europeo. Contrario na e caso di Aruba, esaki ta nifica cu Hulanda mester a entrega un parti di nan derecho pa tuma decision riba e terenonan di finanzas, aviacion, siguridad social, economico, labor y husticia, pero e maneho di e Union Europeo lo a stipula esaki via liñanan di guia (richtlijnen) y normanan Europeo cu ta conta pa tur e paisnan Europeo. Ta parce cu e mesun modelo aki lo a aplica pa e islanan Caribense, caminda poco poco lo a introduci – mescos cu pa e islanan di BES – e identidad nobo di Hulandes Caribense. Tuma bon nota di e caso di Inglatera cu un dado momento kier a deporta tur e Caribensenan, debi cu nan no ta tin un nacionalidad Britanico. Sinembargo awor a logra cu den art. 4 di e Ley di Reino lo hancra cu lo no mishi cu e autonomia di Aruba.

Mester apunta cu e situacion financiero cu Aruba a haya su mes aden, ta algo cu desde hopi tempo caba a keda señala y tabata aplica e ‘politica di schuifmento’ pa e siguiente gobierno cu sinta.  De facto durante e reunion di IPKO mester discuti e problemanan di e ingresonan di impuesto cu no ta yega pa cubri tur e gastonan. Mientras cu privatisacion di enseñanza y salubridad no ta un alternativa, debi  cu e gastonan lo bira impagabel E consultanan den cuadro di e reunionnan di IPKO no mester keda limita na un intercambio di informacion y puntonan di bista, sino esaki mester anticipa e problemanan y resulta den un posicion di e partidonan pa cu Gobierno Hulandes. Den esey IPKO su status mester bira uno di un parlamento di Reino den dialogo cu e Gobierno di Reino. Pa asina despues e consultanan riba tereno socio-economico-financiero tuma luga riba un nivel ministerial y yega na decisionnan den Reino.

Indudablemente cu e relacion den Reino lo conoce cierto cambionan, debi cu e herida lo tuma tempo pa e cura. Nos no mester pensa den direccion di independencia mes, debi cu esaki no ta realistico. Ademas e doctrina di Obama ta trece cu ne cu lo no permiti mas micro-estadonan den Caribe of cu Hulanda sin mas por bandona Reino y laga e otro paisnan pa nan cuenta. Es mas cu mester trata na explora e Statuut como un espacio teritorial cu su leynan, posibilidadnan economico y un maneho di Reino. Un orientacion di tal manera cu e organonan, departamentonan y  gruponan di trabou  institui por funciona optimalmente na beneficio di Aruba. Gobierno di Reino despues di 1986 nunca a indica kico lo bira e funcion di Aruba den comercio regional y con por duna esaki forma. Hulanda tabata cera acuerdonan bi-lateral cu diferente paisnan den region di Sur America sin cu a destina un rol na Aruba, mientras cu esaki por asumi un cierto papel den e comercio di Hulanda cu e paisnan Latino.

Trahando na innovacion, aparte di renoba e structuranan, digitalisa e procesonan y reformula e obhetivonan, lo mester stimula un adaptacion di e ‘mindset’ cu nos ta operando cu ne. Kier men lo mester ‘reframe’ nos forma di pensa di nos economia den e ambito regional. Y aki ta unda cu nos profesionalnan, kendenan a studia na Europa of Estados Unidos, ta representa un combinacion enorme di conocemento y experencia pa ofrece un bon calidad di servicio. Awor a bira tempo pa sinta negocia seriamente cu Hulanda pa duna contenido na e rol di Aruba,como pais den Reino, den e region di America Latino. E infrastructura pa transporte – e.o. containerhaven y aeropuerto – y e instituto di TNO t’ey caba.