Hulanda na Aruba: Ta ora pa baha gasto y aumenta entradanan!

Aunke cu te ainda Gobierno di Aruba no a menciona oficialmente kico ta e condicionnan cu Hulanda a pone pa por haya fiansa pa sigui aporta na FASE, Subsidio di Salario y pa operacion di Gobierno, toch for di fuentenan den Cocolishi nos a tende di por lo menos tres di e 18 condicionnan pa e fiansa y sosten financiero. Den esaki basicamente Gobierno di Reino Hulandes ta manda avisa Gobierno di Aruba cu a yega momento pa baha gastonan y aumenta entradanan mesora, no mañan, sino AWE!

Como cu probablemente Gobierno di Hulanda ta sinti cu ni e Gobierno di St. Maarten, ni esun di Corsou y pio esun di Aruba ta capas of tin e curashi politico pa tuma e decisionnan impopular aki, un aña prome cu eleccion, a opta pa mara e isla na e condicion estricto aki. Na final, nan ta convenci cu Gobierno lo por traha dam warda awa, pa momento di austeridad, cu nos isla por wanta un sla y para riba su mesun pianan. Awor aki ki ora bin un sla, mester core fia placa.

E prome tres condicionnan cu a sali awe ta cu lo aumento edad di pensioen for di 65 pa 67 aña. Bin cu un BTW di 12,5% y kita 1500 empleado publico for di trabou y haci e aparato gubernamental mas eficiente.

Aumento di edad di pensioen

Esaki no ta un sorpresa pa ningun hende. For di masha tempo atras caba Banco di Seguro Social (SVb) na Aruba a anuncia cu mester tuma decisionnan pa garantisa e fondo di pensioen. Sea ta aumenta edad of ta aumenta e prima, un di dos mester haci. Claro, a pasa aña y ni AVP y awo tampoco MEP no kier mishi cu e decision aki y ta prefera di warda te ora cu yega e momento pa tuma e decision. Por nota cu Hulanda a opta pa tuma e decision pa nos mesora, pasobra no ta posibel pa e Hulandes-Europeo si mester traha te cu 67 aña y aki na Aruba e pagado di belasting ta traha te cu 65 aña. Ey ta elimina e discrepancia pa promove igualdad den henter Reino Hulandes. Den cierto forma Hulanda ta bisa nos cu si nos kier tuma “lusten” nos mester tuma “lasten” tambe, si ta asina nos kier mir’e anto.

Cambia BBO pa un BTW

No ta un ni dos, sino varios entidad local y intencional a conseha Gobierno di Aruba pa cambia nos sistema acumulativo di BBO pa un sistema di BTW sin cu e tin efecto cumulativo. Apesar cu a bin conseho di IMF riba esaki y hasta di CAft, toch Gobierno di Aruba a opta pa para riba cu nos no ta cambia e sistema di BBO. Tambe e mesu entidadnan aki a papia di cambia nos sistema fiscal pa indirecto en bes di e sistema directo cu nos tin awor. A boga pa elimina varios impuesto chikito y integra tur cos den un solo BTW di 12,5% na frontera y asina evita cu Departamento di Impuesto (DIMP) mester core tras di comerciantenan pa cumpli (compliance) cu pago mensual di BBO. Den e sistema nobo, asina importa e producto, a paga caba na frontera, pues no mester core tras di tur e minimarketnan si nan a paga of no. E ora tur cu ta cumpra producto online (Amazon.com por ehempel) tambe lo mester paga BTW na momento di importa, den bes di competi den forma inhusto awo cu comercio local, cu si mester paga BBO ora bende e producto na cliente.

Baha cantidad di empleadonan publico

No ta un secreto pa tur hende cu e aparato gubernamental di Aruba ta mas grandi cu esun di henter Antias e tempo aya. Ta imposibel pa Gobierno sigui carga e peso aki, di cual mayoria di su entrada anual ta bay pa paga empleadonan publico y nan beneficionan. Pa por maneha e aparato na un forma mas duradero, ta necesario pa baha e cantidad di empleadonan publico. Eventualmente por pensa den privatisa algun servicio cu Gobierno ta brindando awo y bende algun compania estatal pa garantisa cu ta maneha nan mas eficiente posibel. Den esaki por ehempel awor nos tin tres compania, esta Utilities Aruba NV cu su director, NV Elmar cu su director y WEB Aruba NV cu su director, den bes cu por maneha tur tres den un solo compania.

Desconexion entre politica y pueblo

Mientras cu di un banda politiconan den Parlamento awe a core uni cu otro pa tin un solo opinion, den cual kier manda un mensahe pa Hulanda cu ta boga pa mas dialogo, den comunidad un mayoria ta di acuerdo cu supervision financiero di Hulanda. Casi 6 mil ciudadano a participa riba un encuesta riba e pagina di Facebook di 24ora.com di cual 80% a vota na fabor di supervision Hulandes mientras cu 20% ta boga pa Aruba no acepta dicho supervision.

Por interpreta e encuesta di diferente forma, depende di ki banda ta mir’e. Hecho ta si cu mayoria den comunidad ta culpa e politiconan di mal maneho financiero cu den forma delibera a hinca e pais aki den e buraco financiero cu nos ta den dje awo. Tambe por sinti cu e sosten na Hulanda cu tempo a bira mas grandi cu e sosten na e politiconan di Aruba. E creencia cu e pueblo aki ta den e mesun pensamento di añanan 80 cu kier lucha contra Hulanda pa independencia of cualkier cambio den structura estatal ta robes. Pa awo e pueblo kier garantisa cu e tin FASE of Subsidio di Salario e fin di luna aki y nada di sosten na ningun partido politico awo. Pan riba mesa ta bay prome cu idealismo.