Dia Mundial di Salud Mental: Haci salud mental un prioridad global

Mientras cu e pandemia a laga su cicatriz atras, pero ta sigui afecta salud mental di ciudadanonan rond mundo, awor cu ta Dia Mundial di Salud Mental, ta mustra nos capacidad pa reconecta riba e dia aki y brinda oportunidad pa reactiva nos esfuersonan pa proteha y mehora nos salud mental. Y den esaki, pa e dia special di ayera, Fundacion Anti Droga Aruba (FADA) hunto cu RESPALDO a uni forsa pa conscientisa pueblo mas ainda riba e importancia pa busca ayudo na momento cu sinti cu bo salud mental ta bay atras.

FADA, siendo un fundacion cu ta atende specialmente cu hobennan, ya yega tur scol pa papia di adiccion. Ey ta scucha di alumno, docente y despues tambe mayornan, cu na edad jong caba mucha ta cuminsa mustra sintoma di retonan cu salud mental. E bon ta cu, awendia cu mas conscientisacion, cu ta reconoce e sintomanan di trempan pa por busca ayudo. Ta sinti cu mas hende tin apetit pa tuma e caminda di dokter, aunke cu tin hopi pa drecha ainda. Mucho hende ta teme pa bay un psikiatra, debi na e stigma cu si bo bay RESPALDO ta pasobra bo ta loco. 

Miosotis Tromp, trahado social na FADA a sigura cu nan ta topa cu mayoria problema na inicio. Nan rol ta pa brinda sosten, guia y ayudo na e hobennan of adulto. Nan no ta psicologo ni psikiatra, pues ta djis bringa guia y sosten so. E guia ta entre otro con pa descubri e sintomanan y unda pa bay busca ayudo. Mayoria di e situacionnan aki ta presenta debi na cantidad di stress, preocupacion of problemanan social cu e hoben of adulto tin. Tin biaha e ta bin di hopi aña caba y cada biaha ta empeora mas y mas.

Psikiatra Alex de Bruijn, ta traha na RESPALDO y mayoria bez, ta topa cu e retonan na parti final di e trayecto. Ora pashent yega eynan, ta pasobra FADA a purba yuda nan caba, a papia cu psicologo caba, a bay nan dokter di cas caba y ora cu no tin ayudo, e ora ta yega cerca nan pa haya remedi. E enfermedad mas comun bou di salud mental ta depresion. E ta un nomber grandi cu ta sirbi como un paraplu pa varios sintoma di retonan cu salud mental, cu ta cuminsa na sinti malo, dolor di cabes, no ta come, baha peso, ta sinti instabiel y mas. Hendenan asina ta cuminsa comporta straño, no ta traha normal mas, no ta haci cosnan leuk manera antes y hopi biaha ta cuminsa busca forma pa stop di biba tambe. Na e scenario aki mester brinda ayudo, remedi y un tratamento mas avansa. Ta purba semper pa evita cu mester yega na remedi, pero ora cu no por otro, ta asina mes tin cu bay.

E psikiatra tambe ta mira un adelanto den e briyo di pashentnan cu ta opta pa busca ayudo. E ta haya cu mester elimina e taboe di miedo pa bay un psikiatra. Si bo tin problema pa hala rosea, bo ta bay un specialista di pulmon. Bo tin reto cu bo curason, ta bishita un cardiologo. Si bo perde bo bista of no ta mira bon mas, ta bay un oculista. Si bo kibra pia, bo ta bay un cirugano ortopedico…pues kico ta e problema pa bay un psikiatra si bo tin problema mental? Kico ta e diferencia entre problema di curason of problema mental? Dicon pa un pashent bay RESPALDO ta un berguensa pero no pa bay un cardiologo? E contesta ey cada persona mester realisa, cu ta abo mes mester cuida bo salud y busca cura ora bo ta malo. No mester tin berguensa pa busca cura. Mas berguensa lo ta pa keda sin busca ayudo y despues keda cu retonan pa resto di bo bida y hasta fayece. Pesey, e prome paso ta, bishita bo dokter di cas. Cont’e kico ta pasando, kico bo ta sinti y pidi ayudo. E t’ey pa yuda bo y guia bo den e proceso di cura bo di e retonan di salud mental. Tin biaha, hasta un combersacion ta yuda pa alivia e pashent, sin cu mester ni yega na remedi.

E organisacion mundial di salud (WHO) lo traha hunto cu su partnernan pa lansa un campaña rond di e tema di “Haci Salud Mental y bienestar general pa nos tur un prioridad mundial”. Esaki lo encera un oportunidad pa personanan cu problema di salud mental, e defensornan, gobiernonan, dunadonan di trabou, empleadonan y tur otro cu ta interesa, por reuni pa reconoce e progreso riba e tereno aki y expresa locual nos mester haci pa garantisa cu salud mental y bienestar general ta converti den un prioridad mundial pa nos tur.