Abogado David Kock: No ta pasobra cu antes tabata tin pirateria na Aruba, esey tin cu sigui

Abogado David Kock, kende ta representante di Fundacion Ducapro, a splica cu despues di e anuncio cu a haci algun luna pasa cu esaki, ta un proyecto cu lo bay cuminsa, e tempo ey a bisa cu mas of menos pa April of Mei e lo mester por ta cla. Awor aki nos ta na Mei y mientras tanto siman pasa a sali un notificacion den media internacional, cu esaki ta bay cuminsa. Dado momento akinan a dicidi di manda un carta pa e radio emisoranan. Esaki no ta algo contra radio, sino un derecho di autor, entre otro radio emisoranan cu ta un di e instancianan cu ta viola un derecho internacional. A anuncia na nan cu entrante 1 di Juni, lo bay cuminsa enforsa e derecho aki y esey ta e carta cu a manda, unda cu ta bisa nan cu ta prefera di yega na un comprondemento di un cooperacion fructifero door di cera un acuerdo cu ta haya un licencia. Bisando esey pa tuma nota cu e no ta algo obligatorio. No a bisa nan cu nan tin mester di haci’e. Ta keda na nan si nan ta haci’e of no. Tin cu compronde cu esnan cu no tin licencia, esun cu ta doño di derecho di autor, ta tuma un sorto di derecho di autor. Por ta cu ta indica cu bo no kier un licencia, bo ta bay keda uza canticanan cu hendenan cu tin derecho di autor, pensando cu ta business as usual. Esey tabata e carta cu a manda. A causa full un polemica atrobe.

Den opinion di e abogado, esaki no tabata necesario. Mester corda cu esnan cu tin derecho di autor, ta bisa cu esaki no ta sigui mas manera e ta sigui tur e añanan. No ta pasobra tur e añanan na Aruba tabata tin pirateria y esey mester sigui, pasobra esey tabata asina.

 

No ta na Aruba so

Segun abogado David Kock, nan ta representa Aruba, Corsou, Boneiro y St. Maarten. St. Maarten door di e horcan Irma, a dicidi pa warda un rato y implemente un tiki mas despues. Pesey esaki a sosode na Aruba, Corsou y Boneiro, cu ta un di e poco luganan rond mundo cu ainda e derecho di autor no ta wordo enforsa. Cu e no ta wordo enforsa, tin mas di haber cu den pasado cu kleinschaligheid. Tecnologia, etc. Desaroyo mundial ta cambia y dado momento e decision ta cay cu aki tambe mester cumpli cu e derechonan internacional cu ta existi. No ta derecho internacional solamente, pero den nos leynan derecho di autor ta existi un tiki mas cu 100 aña caba. E no tabata wordo enforsa. E no tabata wordo enforsa tambe hopi biaha pasobra un hende riba su mes pa e haci’e, e tabata cost’e mas pa e haci’e, cu e pago cu e lo bay ricibi. Ta pesey a haya un situacion cu tur hende tabata kere cu por djis sigui viol’e sin consecuencia. Una bes cu un organisacion internacional a cay aden, cu si ta percura pa e derecho aki, tabata e cambio cu a bin.

 

Suma

E suma di 3000 ta un licencia. E ta un licencia pa tur cancion cu ta cay bao di derecho di autor representa pa instancianan internacional por wordo toca, cual tin cu ta paga pa luna. Si wak cu un radio emisora ta toca mas of menos 9 pa 10 mil cantica pa luna, bo ta mira cu ta papia di mas of menos 30 cen. Compar’e internacionalmente naturalmente Aruba ta chikito. E comparacion di nos sistema legal casi semper ta Hulanda. No ta un secreto. E tabata un adaptacion pa nos region, populacion cu a sali na e suma aki.

Den pasado por corda cu Bureau Intelectuele Eigendommen a yega di anuncia, mas di 30 aña pasa, cu tabata tin plan pa introduci un sistema di royalties asina. E tempo ey ta papia di 10 y pico cent. Imagina 30 aña pasa cu awo. Tur esey ta mustra cu e cifranan aki no ta exagera y no ta pas cu e sistema.

 

Violacion

E instancianan aki tin sistemanan, manera cu a mustra den pasado ta monitor tur radio stacion. Canticanan cu ta cay bao di Copyright of fingerprinted, automaticamente ta powered den nan sistema, cua radio stacion, ki ora, a toca tal cantica. Tin dos posibilidad, cu ta un radio stacion cu no tin licencia y e ora ey lo bay bisa cu esakinan ta e derechonan cu a wordo viola. Naturalmente e no tin un licencia y no ta pagando cierto suma. Ta depende e ora na e instancia si lo bay tuma un paso legal cu ta cuminsa un caso y bisa cu tabata tin un violacion, tin daño y perhuicio pa cada cantica. E ora, a base di un hurisprudencia Hulandes, lo stipula esaki. Tabata tin diferente caso den pasado, aki na Aruba mes, y Corsou, riba derecho di autor. No solamente den musica, sino di potret, den textonan cu por ehempel un corant ta gewoon skirbi di un otro periodista.

Por ehempel e desaroyo contra Ultimo Noticia di Corsou cu tabata coy articulonan y esun cu a skirbi’e, cu ta doño di e derecho di autor, a demande, y e suma a bira 100 mil florin, te cu esey a pone cu Ultimo Noticia a bay failliet. Ta mira cu si textonan den coranta ta yega 100 mil florin, musica ta mesun cos Simplemente aki no a custuma cu esaki. E no lo wordo implementa sin wordo avisa. Ta pasonan cu ta wordo poni cu e cambio aki lo mester bay bin.

 

Radio Emisoranan

A manda e carta na mas of menos 20 emisora na Aruba. Tin cu a reacciona, segun e abogado. Tin cu no a reacciona cerca e bufete, pero si lesa den social media kico nan ta pensa di tur esaki of di e abogado mes como persona. E abogado a indica cu e ta haciendo su trabao. Pero un direccion sigur tabata cu nan kier un lista di e canticanan cu ta cay bao di esey. Lo bay splica nan e lista ta consisti di miyones di cantica. Ta bay mustra nan con nan por subi e websitenan corespondiente pa check si un cantica ta registra. Tambe pa indica cu e lista aki ta dinamico. Cu esey ta nifica cu si e cantica no ta riba e lista awe mainta y pa merdia e ta registra. E no ta un lista statico. Si loke bo kier ta cada biaha toca un cancion pa mira si e no ta registra internacionalmente, e seconde cu bo ta bay toca e cantica, tin cu core subi e webpage pa wak si e ta registra y percura pa tin un printout pa wak cu e no ta registra, pa asina no viola ley.

 

Banda y cancionnan local

Tin banda cu lo ta forma parti di e pakete aki caba. Por mira esaki mas tanto na Corsou compara cu Aruba. Tin artista cu ta registra, por ehempel via Buma na Hulanda. Hasta cancionnan di Padu Lampe, ta registra eynan. Si un artista local a haci esey caba of BMI tin cierto artistanan, manera Jeon, door di e cooperacion internacional, si bo ta registra na uno e cooperacion ta haci cu ta cobra pa BMI of pa ASCAP, pa cualkier otro instancia. E organisacionnan aki ta traha hunto. Un ta cobra pa e otro na e otro pais, cu esun no ta funciona. Den e sentido ey lo bo tin artistanan local caba. No ta haya un lista. Na final di luna, e radio lo haya un lista di loke ta registra. E lista lo indica su report cua ta tur e canticanan registra cu el a toca.