Column Armand Hessels: Confiabel

Despues di un periodo di formashon relativamente corto, e prome gobierno di coalishon despues di 16 aña ta un echo. Nunca antes e circuito di rumor durante formashon tawata asina intensivo.

Pero no solamente e posibilidadnan extenso di medio di comunicashon tawata motibo di esaki. Tambe e aparente complehidad pa forma un coalishon lo mas amplio posibel cu partido y persona cu color y historia bastante diferente, a hunga un papel importante.

Formashon concreto di gobierno

E metodo cu a uza pa na prome luga firma un intenshon di coperashon sigui pa un acuerdo di gobernashon a mustra madurez. Despues a bin e parti sensitivo di repartishon di ministerio y e escogencia di ministro cu entre otro lo keda determina parcialmente pa screening di esnan concerni. Pa hopi e resultado final tawata un sorpresa. Asina un candidato-ministro cu antes a considera no-ministeriabel pa motibo di un gran cantidad di acto dudoso, a pasa ‘e test’ contra tur espectativa. Igualmente den parti di comunidad tawatin duda contra un otro candidato, basa riba ‘echo’ real of fictisio. Den caso cu esnan concerni percura pa escandalo (atrobe), esey lo crea basta duda pa cu e instancianan cu ta responsabel pa (aprobashon di) e screening.

Responsabilidad di gobierno

Esaki ta trece un responsabilidad grandi cu n’e pa e gobierno nobo. Ya cu el a pone bon gobernashon y integridad como su enfoke principal pa su maneho, e mester percura sin mas cu tur e gobernantenan nobo mantene nan  mes estrictamente na e puntonan di salida ey y den tur sentido ta hiba un maneho transparente y financieramente responsabel. E escogencia di e cantidad y calidad di ‘coordinador’ ta duna un bon indicashon caba di e intenshonnan di e gobernantenan.  Awor ta tempo pa transforma e palabranan bunita den echo concreto y controlabel. Esey ta rekeri hopi esfuerso, specialmente pasobra en realidad ta trata di un transformashon masha grandi den nos tradishon politico. Manera conoci, den e historia hoben di Aruba tawatin mas ministro cu tawatin basta problema pa tene nan mes na e reglanan di bon gobernashon.

Responsabilidad di Parlamento

Sin embargo, no ta depende solamente di e propio esfuersonan di e gabinete nobo, sino mas ainda di e ‘funcshonamento nobo’ cu Parlamento ta visualisa. Pasobra ey tambe un transformashon completo ta necesario pa asina logra confiansa di comunidad den su funcshon di ‘purificashon’. Sin duda algun esaki lo hiba na un aumento di integridad cerca nos funcshonarionan politico.

Integridad

Mehorashoan di integridad di gobernante y empleado publico ta masha importante pa reduci e daño causa pa falta di integridad. Masha facil mes, e falta di integridad den un solo parti di gobierno ta afecta otro parti di gobierno locual por hiba na perdida di confiansa di ciudadano den gobierno como totalidad. Ademas, infracshon ‘chikito’ di integridad facilmente por conduci na infracshon mas serio den caso cu no tin mecanismo di control cu ta bin den acshon. Den caso cu no tin mecanismo di control adecua, comportashon no-integro di un of algun empleado ta genera un comportashon similar cerca otro. Di mes e efectonan ta hopi mas serio den caso cu gobernante mes etala comportashon no-integro. Como cu den e escala chikito di Aruba nada ta keda scondi, esaki masha facil mes lo conduci na perdida general di confiansa den gobierno.

Aumento di Confiansa

Por spera cu un bon ehecushon di e intenshonnan di gobierno, hunto cu solushon concreto di e gran cantidad di otro fayo riba tereno di patronahe politico y e administrashon financiero lo causa resistencia cerca esnan den comunidad cu di un of otro forma a of kier sigui probecha di esakinan. Pero, cerca un grupo hopi mas grandi den comunidad, e lo hiba na un aumento di confiansa den e intenshonnan y funcshonamento di politica, si por fin y di berdad nan por confia riba e palabra di gobierno. Esey ta conta specialmente pa sector comercial cu mester por confia cu invershon y negoshi ta tuma luga segun principio cla cu ta conta pa tur hende y pa un periodo largo. No ta por nada cu na hopi pais transparencia y siguridad tocante ‘palabra di ley’ ta condishon importante pa confiansa den gobierno cu ta resulta den crecemento economico.

Un Aruba confiabel

Pero tambe pa e coperashon cu nos partner di mas grandi den Reino, confiansa cu no ta traiconero, ta hopi importante. Den esey, Aruba tin un reputashon hopi malo caba pa varios decada. Pa e gobierno nobo, esaki ta nifica un tarea pisa pero no imposibel pa traha duro na logra merece e confiansa. Pesey tambe, bou di e situashon actual ta inevitabel pa Aruba mehora su comportashon y den tur sentido bira un partner confiabel pa tur esnan concerni.