Rycond na Edmond: Busca un curso di Papiamento y di derecho constitucional

Un rato pasa un amiga di Mara Wiel a forward mi un editorial di Edmond Croes dedica na mi persona. Aparentemente Edmond tabata asina rabia cu e no por a controla e temblamento di su man: den un texto yen di eror ortografico Edmond kier duna mi un ‘dikker onvoldoende’ pa mi speech di diabierna pasa. Segun Edmond e screening di minister ta algo secreto y confidencial cu ni formador, gobernador of candidato mag di papia riba dje. Si nan haci esey, nan ta peca contra e Landsbesluit screening kandidaat-ministers di dia 9 di september 2013, no. 1.

Pober Edmond ta mescos cu su ruman: tin cos ta tiki duro pa nan compronde. Ta tristo si cu alto mando di MEP ta sigui malinforma y fomenta ignorancia bao su mesun rangonan. En todo caso, mi ta aprecia e atencion cu ta duna mi oportunidad pa splica un tiki mas encuanto e relacion entre gobierno y parlamento.

Pa cuminsa e Landsbesluit cu Edmond ta referi na dje ta un elaboracion riba articulo II.2 Staatsregeling van Aruba. E articulo aki ta stipula cu ta nombra ministernan pa medio di un landsbesluit (un decreto nacional) den consulta cu Parlamento. Esaki kiermen cu ta rekeri un opinion formal di Parlamento prome cu nombra un minister. Con Parlamento por forma un opinion sin haya informacion?

Ban bisa, for the sake of argument, cu Edmond tin rason y cu e Landsbesluit di screening di berdad ta prohibi Parlamento di haya informacion encuanto e screening. Den e caso ey, e landsbesluit lo tabata linea recta contra nos constitucion. Como cu e constitucion ta mas halto, e landsbesluit lo mester a hala pa e constitucion (lex superior derogat legi inferiori). Pero, aparentemente Edmond y su conseheronan no a lesa e landsbesluit at all.

E landsbesluit ta bisa cu combersacionnan y corespondencia entre e formador y candidato ta secreto. E no ta bisa cu e feitenonderzoeken riba su mes ta secreto. Naturalmente esey no ta nifica cu formador tin mag di divulga e documentonan aki arbitrariamente, pasobra esey lo ta un violacion di e derecho di privacidad di e candidato pa minister.

Es mas, e base pa formador haya e rapportnan di OM, VDA y DIMP ta e consentimento di e candidato mes (articulo 2 inciso 3 di e Landsbesluit). Esaki ta nifica cu e candidato tambe por duna su consentimento pa informa Parlamento di e contenido di e rapportnan di e instancianan menciona y ademas di otro cuestionnan cu ta relevante pa controla sin nan ta adecua pa e posicion (suitability) y nan integridad. Si e candidato no tin e confiansa di Parlamento e no por ser nombra.

Un Parlamento cu ta respeta su mes, mester ta informa prome cu brinda confiansa. Es mas, si por ehempel mañan resulta cu un minister tin cualkier interes financiero den asuntonan cu ta cay bao di su cartera y responsabilidad, esey lo ta motibo pa mocion di desconfiansa contra e minister y e Minister President cu a fungi como Formador.

Esaki ta e consecuencia di e hecho cu Evelyn Wever-Croes mester firma tur landsbesluit di nombracion di minister y tambe su mesun landsbesluit (articulo II. 7 inciso 2 Staatsregeling). Por ultimo, e Prome Minister ta e prome cu ta carga responsabilidad politico pa e firma di gobernador bao di nombracion di ministernan, incluso di su mes.

Edmond, un conseho: sigui ehempel di Patricknan of Mo Rudy y dedica un poco tempo na un curso di Papiamento prome cu bo bay riba refresher course cu Tanchi Eve.