PHP ta splica FASE y e caminda legal conforme Lar

Hopi ta e preguntanan cu ta wordo haci over di e otorgamento di ayudo monetario social relaciona cu FASE. Apesar cu un grupo grandi di persona a aplica pa e ayudo aki solamente un fraccion chikito di e miles di persona a haya e yudansa aki di gobierno.

E pregunta ta si por haci algo si acaso bo no haye of cu otro palabra cana un caminda huridico ora cu Departamento di asuntonan social cu ta resorta bou di Minister di Asuntonan social rechaza un peticion di un ciudadano. Aruba conoce un ley administrativo cu yama ‘Landsverordening Administratieve rechtspraak’ den corto Lar cu ta wordo aplica ora cu un organo di maneho gubernamental tuma un decision por ehempel riba un peticion haci pa un ciudadano. Den e caso di FASE bo mester haci peticion pe cual un organo di maneho gubernamental lo bay dicidi riba dje.

Un decision riba un peticion asina ta wordo tuma door di un bestuursorgaan. Si nos traduci articulo 1 di Lar nos lo por describi un organo di maneho gubernamental di e siguiente forma. Un organo di maneho gubernamental ta un persona of colegio cu ta ocupa cu autoridad publico pa fiha unilateralmente e posicion huridico di por ehempel un ciudadano.

Loke no ta wordo considera un organo di maneho gubernamental ta wordo menciona den sub a te cu g. Den e caso di otorgamento di ayudo sociaal di FASE e organo di maneho gubernamental ta Minister encarga cu asuntonan di labor y social. E otorgamento di por ehempel bijstand of e ayudo specifico di FASE na un persona cu a haci e peticion ta un asunto di autoridad publico.

Pa por encamina un proceso huridico contra un  decision di un organo di maneho gubernamental conforme Lar ta rekeri un beschikking. Art. 2 Lar ta describi un beschikking manera un decision di organo di maneho gubernamental por escrito cu ta enfoca riba un efecto legal. Den e caso di FASE kisas bo no ta haya un beschikking formal pero mas bien un email como contesta cu bo no ta bini na remarca pa haya e ayudo cu bo a pidi. Esaki lo por wordo considera un beschikking. Den e caso specifico cu bo yama y wordo informa cu bo no ta bini na remarca pe ayudo esaki no ta un beschikking cu bo por actua contra dje. Pero si despues di e termino legal pasa sin haya un contesta formal di e organo di maneho gubernamental esaki tambe ta wordo considera un beschikking. Esaki ta wordo yama ‘fictieve weigering’.

Pa un persona por reacciona of start un proceso huridico contra di e decision e mester por wordo cualifica como belanghebbende. Den art. 3 Lar un belanghebbende ta wordo defini : esun cu su interes ta wordo involucra y of afecta na un manera directo door di un beschikking. Ken den e caso aki ta un belanghebbende?  Un belanghebbende ta un persona cu a haci un peticion y esaki a wordo nenga. Tambe un persona cu a haci un peticion y no a haya un contesta den e termino legal. Esaki por ta entre otro 1) trahadonan di un compania cu a cera of manda cas sin salario 2) un empresa unipersonal na Hulandes eenmanszaak. Companianan cu haci peticion pa e ayudo cu gobierno ta duna pa medio di SVb pa cubri 60% salario  tambe ta belanghebbende. Tuma nota cu esakinan ta djis algun ehempel.

Na Aruba miles di persona a aplica pa haya e ayudo monetario di FASE door di e Departamento di asuntonan social. Un grupo grandi ta esnan cu no a bini na remarca pa haya e ayudo aki. Ta importante pa remarca cu organo di maneho gubernamental ora di tuma un decision mester tene loke nos ta yama ‘algemene beginselen van behoorlijk bestuur’  na papiamento kisas nos por yamanan principionan general di bon gobernacion. Dos ehempel di e principionan aki ta zorgvuldigheidsbeginsel y motiveringsbeginsel ( cada decision mester wordo tuma cu cautela y cada decision mester wordo argumenta).

Un organo di maneho gubernamental mester tene na consideracion tur documento entrega y tambe e bienestar di e persona of empresa en cuestion. Si e instancia gubernamental tuma un decision sin evalua e documentonan entrega y alabes neglisha e bienestar di e persona of empresa e ta actua en contra di e asina yama zorgvuldigheidsbeginsel y su decision mester wordo reevalua pa medio di un procedura di bezwaar. Ademas di esakinan tambe nos conoce e vertrouwensbeginsel y evenredigheidsbeginsel cualnan por wordo traduci como principio di confianza y principio di proporcionalidad.

Pa por encamina un proceso huridico contra di e decision conforme Lar mester por papia di un belanghebbende. Un belanghebbende ta un persona cu a haci un peticion y esaki a wordo nenga. Tambe un persona cu a haci un peticion y no a haya un contesta den e termino legal por encamina e proceso. Basa riba art. 9 Lar un persona cu wordo nenga  of no ta bini na remarca pa e ayudo of cu no a haya un decision riba su peticion por entrega un carta di obhecion cu su argumentonan encontra di e rechaso. Tambe si acaso un organo di maneho gubernamental bay of actua en pugna por ehempel cu e principionan general di bon gobernacion ta haci’e posibel pa un ciudadano entrega un carta di obhecion na e mesun organo di maneho gubernamental aki.

Nos kier pone enfasis cu e articulo aki su meta unicamente ta pa educa,  informa y alerta e ciudadanonan cu nan tin caminda pa cana. Tuma nota cu e ta probabel cu no tur palabra huridico traduci for di Hulandes pa Papiamento ta esun exacto. Boluntarionan di Tienda di Ley ta spera di por a informa abo como ciudadano y of compania cu ta pasando den momentonan dificil un poco mas over e ley administrativo di Aruba.