PHP: E posicion constitucional di un parlamentario; E asiento no ta di partido, sino di e persona

Nos ta haye importante pa nos parlamentarionan tin conocemento amplio di nos Constitucion y no malinforma nos comunidad riba por ehempel e aspecto di asiento den Parlamento. For the record un asiento den Parlamento NO ta di e partido sino di e persona cu a huramenta como parlamentario.

Den e edicion di e articulo aki nos lo kier dedica atencion na kico nos Constitucion ta prescribi riba e asiento di un parlamentario.  Ademas di esaki nos lo dedica atencion na kico hurisprudencia ta siña nos riba e tema aki. Central den e articulo lo ta e principio di mandato liber cual ta e esencia di e posicion constitucional di un parlamentario.

Kico ta nifica mandato liber? E principio di mandato liber ta nifica cu e competencianan constitucional di e representante di pueblo ta pertenece personalmente na e parlamentario y no na su partido of e lider. Esaki ta nifica cu por ehempel e derecho di haci pregunta verbal of por escrito, e derecho pa vota pa un mocion of conceptonan di ley y hasta e derecho pa boluntariamente tuma distancia for di su asiento indudablemente ta cay bou e parlamentario mes. Den practica hopi biaha fraccionnan ta palabra por ehempel un strategia of con lo bay vota pa un proposicion di ley. Huridicamente un parlamentario no ta obliga pa vota of tene su mes riba e mesun liña cu e fraccion cu e ta formando parti di dje. E ta keda na e decision a base di su propio discrecion si e parlamentario ta tene su mes na e palabracion of strategia di e fraccion di un cierto partido. 

Den ultimo eleccion pueblo a nota cu algun partido a cera un tipo di acuerdo unda cu e candidato prome cu e subi riba un lista ta crea un obligacion contractual cu sea e persona ta mantene su mes na decisionnan di su fraccion of cu ora e dicidi pa no forma parti mas di e fraccion cu su persona lo duna e asiento bek na e partido. Remarcabel ta e hecho cu ningun di e palabracionnan aki ta valido, pasobra a base di e principio di mandato liber esakinan ta NULO. E kiermen cu for di e perspectiva huridico constitucional nan NO tin ningun efecto, consecuencia y e persona no ta mara na e acuerdo aki. Si e persona dicidi cu e lo no ta cu e fraccion mas, ni un hues por oblige pa cumpli cu e palabracion.

Na aña 1988 Corte di Casacion (Hoge Raad) a tuma un decision relaciona cu un acuerdo cu Partido Democratico Arubano a cera cu su candidatonan. E acuerdo tawata encera cu ora e miembronan di Parlamento bandona e fraccion en cuestion cu nan lo mester entrega nan asiento bek na e partido. Corte a considera na prome luga cu loke Corte Supremo (Hof) a evalua no ta  incorecto. Como punto di consideracion a wordo tuma cu art. III.1, III.4, III.5 y inciso 3 di III.16 di nos Constitucion di Aruba cual conhuntamente lesa ta stipula e principio di mandato liber cu ta nifica cu ni e echo di ta formando parti di un fraccion tampoco e echo cu bo ta miembro di un partido ta haci cu esaki lo tin como consecuencia cu e parlamentario cu ya caba a huramenta lo tin cu keda of bay como parlamentario di cierto fraccion. Ultimamente e ta keda na propio decision di e parlamentario kico lo pasa cu e asiento ya cu for di nos Constitucion no por deduci cu e lo tin cu retira of entrega su asiento na e fraccion di partido. Esaki kiermen cu retiro of entrega di un asiento basa riba un acuerdo firma lo no ta valido. Ta pesey Corte di Casacion a bay di acuerdo cu e acuerdo entre e partido y candidatonan tawata empugna cu e principio di mandato liber.

Nos kier remarca cu e meta principal di e articulo aki ta pa contribui cu conocemento y informa nos comunidad di nos leynan. E articulonan den nos leynan y puntonan di consideracion cu nos ta uza  den e contexto di e comunicadonan ta wordo splica den Papiamento na un forma mas simpel cu ta posibel. Den mesun rosea nos ta enfatisa cu no ta tur ora e ta posibel pa uza un palabra cu e mesun nificacion den Hulandes. Nos ta gradici nos lectornan pe feedbacknan ricibi y ta habri pa trata diferente tema huridico. Ciudadanonan cu tin pregunta of sugerencia por manda esaki na nos fb page of e-mail nos na: [email protected].