Hendrikus van Galen: Mas ocupa un pais ta, mas problema mental bo ta haya

Aruba a bira hopi mas complica y hopi mas ocupa tambe. Segun Hendrikus van Galen kende ta psikiatra y director medico di respaldo Fundacion Salud Mental Aruba, a splica durante entrevista el a splica y comenta un tiki riba e situacion di salud mental na Aruba, cual ta e di 16 pais mas ocupa di mundo. Mas ocupa un pais ta, mas bo ta bay haya problemanan mental, manera depresion cu ta bira mas dificil, mas complica. Mas mayor tin menos tempo pa nan yiunan. E problema di salud mental ta cuminsa den bo infancia. Si tin menos temp y hopi problema social, tin problema caba den hende cu ta duna e problemanan mental mas grandi den nan bida. Durante entrevista a splica cu e salud mental y su problemanan a subi. Nos tin hopi mas problema complica y malesanan mental complica y grave. Esey ta un problema pa full Aruba. Na Aruba ta un problema tambe, door cu no tin hopi cifra. Tin mas cu 300 miyon hende cu depresion rond mundo y otronan cu transtorno di miedo, esta 240 miyon hende. Na Merca, depresion ta costa e pais mas cu un triyon dollar pa aña. Hende cu tin malesa mental, no ta bay traha. Tin hopi remedi, nan ta bay specialista y ta costa un comunidad hopi placa y hopi problema cu productividad.

 

Con ta atende cu esaki na Aruba

Na Aruba tin bon profesional pero nan ta poco cu no tin tempo tampoco pa traha hunto segun dokter Van Galen. A cuminsa cu e fundacion Salud Mental di Aruba respaldo, pa traha hunto. Den e fundacion aki ta bay pone PAAZ, ta bay pone e funcion di Sociaal Psychiatrische Dienst, traha hunto, mehora e calidad y purba na wak con por dirigi e cen cu tin pa salud mental riba e malesanan concerni.

 

Enfasis

Famia ta importante pa pone enfasis riba un malesa y pa bay cu un pashent na un dokter di cas. E dokter di cas por trata malesanan light y e por tambe referi pashentnan na un specialista, manera un psikiatra. Bo tin cu bay dokter di cas, dokter di cas ta referi un pashent na un psikiatra of un psicologo y eynan nan ta haya un ayudo mas profundo.

 

Promocion di yudansa

Kisas e parti di promocion ta importante. Si no tin hopi profesional ta traha duro, no tin mucho tempo pa duna charla riba e topico aki. Tambe tin cu cuminsa cu curso pa mayornan por ehempel, kico nan por haci cu nan yiunan si nan ta den problema y cursonan pa scol tambe pa detecta problemanan mental chikito prome cu nan bira mas grandi y tin cu bay un profesional manera un psikiatra.

 

Dicon muchanan ta wordo afecta

Por mira cu muchanan ta haya problema cu comportacion. Na prome instancia nan ta haya problema na scol, nan ta haya problema cu nan amigonan. Nan ta hala atras, nan no ta hunga mas, nan no ta hari mas. Eynan caba por nota problemanan chikito. Si no ataca e problemanan chikito aki, nan por bira problemanan mas grandi mas laat den nan edad y si nan bira adulto. No tin cu lubida cu mayoria di nos malesanan ta cuminsa den adolesencia y tin cu haya un manera pa detecta problema di mucha na scol, cerca famia, na sportclubs, prome cu e bira un problema asina grandi cu e ta bira un malesa. E ora ey e tin mester di un psikiatra of psicologo.

 

E fundacion

E fundacion a cuminsa awor aki. Nan tin un Raad van Toezicht, nan tin un Raad van Bestuur. Nan tin un grupo rond di nan cu ta HR y finansas. Nan ta bay traha hunto cu hospital pa PAAZ bira parti di e fundacion aki dia 1 di Januari di e aña cu ta bin, despues e funcion di SPD tambe ta drenta e fundacion aki. A cuminsa awor aki y ta full den trabao despues di Januari 2018. Nan ta basta leu caba. Pa fin di e aña aki nan ta cla pa cuminsa cu personal.

 

Un idea pa basta tempo

Esaki ta un idea data for di 40 aña pasa. A purba di lanta un fundacion asina cu ta dirigi salud mental ya pa varios biaha caba pa haya un fundacion asina. Awor aki Land Aruba y Gobierno, Hospital, e Psikiatranan y tambe AZV ta traha hunto. Nan a traha hunto pa cuminsa un poco chikito, no mucho grandi ainda, pa despues cu nan crece bon, nan haya mas hende rond di nan y den e fundacion aki pa bira un fundacion hopi solido di Aruba pa salud mental.

 

Personal

Den futuro lo bay haya mas of menos 80 hende. Tin telefonista, tin administratie, tin hende cu ta bin haci limpi, etc. cual ta hopi importante tambe. Pero e otro banda e resto tambe ta profesional, cualnan ta verpleegkundigenan, psikiatra, psicologo, terapistanan cualnan ta profesional caba.

 

PAAZ

Lo bay upgrade PAAZ y lo bay cuminsa cu dos edificio nobo. Uno p’abao di brug y uno p’ariba di brug. Den e edificionan ey tin un policlinica, caminda cu lo tin un vakteam. Ta un ekipo cu ta trata hendenan cu trastornonan hopi grave. Y tambe lo bay bin un inloopcentrum. Tambe lo bay yuda e dokternan di cas cu praktijkondersteuners di GGZ di salud mental y tambe lo bay trata prevencion.