Gisele-Mireille Sint Jago (PP) : Hulanda no a aplica pa Fondo Europeo di Recuperacion di Covid

‘NextGenerationEU’ ta e nomber di e ‘Fondo Europeo di Recuperacion’ cu Union Europeo ta uza pa yuda e paisnan miembro sali for di e crisis economico cu e pandemia di Covid-19 a causa. E ta un fondo cu ta ofrece 390 biyon na subsidio y 360 biyon na fiansa.

Total tin 750 biyon disponibel. Di e 27 paisnan miembro, pais Hulanda ta e unico cu no a entrega un aplicacion pa e aña 2022 na Comission Europeo (EC)  pa por haci uzo di e fondonan aki pa yuda desaroya su cuidadanonan. Pakico e información aki ta importante pa nos pueblo, cu no ta biba na Europa mes? Pasobra e fondonan aki tambe ta disponible pa nos, paisnan den Caribe cu tin un relacion estatal cu Hulanda.

Hulanda ta miembro y nos tur ta forma parti di Reino Hulandes, cual ta e construccion huridico cu ta haci nos ciudadano Europeo tambe. Banda di e fondo aki, Hulanda tambe ta haya fondo di e EOF, Fondo di Desaroyo Europeo, pa yuda e paisnan cu el a colonisa pa casi 400 aña. Ban bisa e cos manera e ta. Cu otro palabra, no ta tur cent ta bin for di e saco di e pagado di impuesto na Hulanda.

APLICACION PA FONDO EUROPEO DI RECUPERACION DI COVID 19

 Awor cu e crisis di salud a mas o menos pasa, EU ta ofrece e fondonan aki y ta mara nan na condicion. E ta keda na cada pais miembro pa dicidi si nan ta bay entrega un plan pa aplica pa e fondonan aki. Italia y España lo cobra mas di e fondonan aki.  E projectonan mester ta riba e area di digitalisacion y durabilidad. Puntra cualquier maestro y e lo bisa bo den un rosea con grandi e necesidad ta pa inverti den digitalisacion y strategia pa implementa sostenibilidad den e curiculo den educacion aki na Aruba. Gabinete di Hulanda te ainda no a entrega un plan na EC pa haya sea subsidio of un fiansa pa yuda e cuidadanonan den henter Reino Hulandes. Francia cu tambe tin islanan den Caribe cu el a yega di colonisa, si a cumpli cu esaki.  Denemarken cu tambe tin excolonia cu tin relación cu EU a cumpli. Awor e pregunta primordial ta, Hulanda por ta na tempo ainda?  

SEMESTER EUROPEO

Union Europeo ta traha cu un calendario cu nan ta yama ‘Semester Europeo’, caminda e paisnan mester a entrega nan aplicacion entre oktober 2021 y april 2022. Fin di maart Gabinete Rutte IV a entrega un concepto na Tweede Kamer cu lo mester wordo trata ainda. Durante IPKO, nos a tende varios biaha, cu tin presión riba Parlamento pa trata y firma e ley di COHO, mientras Hulanda ta e unico pais pa entrega un plan na EC pa haya ayudo den forma di subsidio of un fiansa pa cu e recuperacion di nos pais después di e crisis financiero di Covid.

ARTICULO 73 DI CARTA DI NACIONNAN UNI

Ora ta toca cooperacion entre un país cu a colonisa un territorio cu e pais cu tawata colonisa, Hulanda lo mester tuma un ehemplo na e pais Nieuw Zeeland. Den nan Plan di Cuater aña (4YP october 2021) pa cu nan ‘partnership’ cu e Non-Self-Governing-Territory (NSGT) Tokelau, tin scirbi: “New Zealand’s relationship with Tokelau is one of the closest we have in the Pacific because of our constitutional links. The executive government of Tokelau is exercised by an Administrator based in Aotearoa New Zealand. In practice, however, most of the Administrator’s powers have been delegated to Tokelau’s governance institutions in line with New Zealand’s obligations under article 73 of the UN charter to develop Tokelau’s self-government.

As a result, the Administrator’s engagement in Tokelau’s Council for Ongoing Government and General Fono is mostly in an advisory capacity”. En corto, aunque nan ta menciona den e plan aki tambe cu nan a duna sosten financiero, nan no a bin impone leynan manera COHO riba e pueblo di Tokelau, pasobra articulo 73 di Nacionnan Uni ta prohibi esaki. E mensahe y tono di Hulanda tawata full diferente:  “…zodat het besteden van Nederlands belastinggeld leidt tot concrete afrekenbare verbeteringen… , anders heeft het voor niemand zin om vanuit Nederland grote bedragen financiele steun ter beschikking te stellen.” Palabranan di drs. Raymond Knops cu el a scirbi pa e presidente di Tweede Kamer der Staten-Generaal dia 19 di mei 2020. Comosifuera nos ta un carga cu ta molestia nan.

HULANDA TA DEPENDE DI NOS TAMBE Seguridad ta algo sumamente importante rond mundo, pues tambe den nos país y den Reino Hulandes. Hulanda como pais miembro no perde cara dilanti EU y henter mundo, nan mester a duna nos ayudo financiero. Imagina bo mes si nan no a yuda nos durante e Covid-crisis y nos hendenan a muri masalmente di hamber, di falta di cuido medico y cu esey a causa pa tin rebellion den Caribe Hulandes? No ta nos so ta depende di Hulanda, Hulanda ta depende di nos tambe! Hulanda mester a percura pa e haci tur cos na un manera correcto, pa no viola nos derecho humano y nos derecho como pueblo pa por tin auto-determinacion a base di articulo 73 di Capitulo XI di e Carta di Nacionnan Uni. Tur dia, mas y mas hende na Aruba y den Reino henter ta realisa cu e Statuut no ta cumpli cu leynan Internacional cu ta riba tur Landsverordening nacional y e Rijkswet COHO. Gabinete Rutte III a faya durante e pandemia cu e maneho cu Knops a hiba. Gobierno Wever-Croes I y II a faya pa proteha e derecho di nos digno pueblo. Y nan tur tawata sa cu no tin un base legal pa corta ni sigui cu e recorte di 12.6%, pasobra e ley di COHO y hasta e Statuut ta viola nos derecho como pais. Tur dos Gabinete mester a pone pueblo prome. Awor ta parce cu ta laat pa entrega un peticion y plan pa haya subsidio di e Fondo Europeo di Recuperacion (di COVID) pa caba cu e pobresa y sufrimento di nos pueblo y cuminsa traha riba un desaroyo sostenibel di nos pais.