Dia di Tera 2019; Proteha nos Espcienan: Impotancia di Abeha

Anualmente ta celebra Dia di Tera riba e fecha di 22 di April. Hunto cu e celebracion aki tambe ta scoge e tema ta concientisa mundo completo. Aña a dedicacion ta riba e especienan cu sigur ta hopi importante no solamnete mundialmente pero tambe na Aruba. E especie cu ta wordo enfoca riba dje ta Abeha. Bo tabata sa con importante un Abeha ta? Bo tabata sa cu Abeha pa polonisa mayoria flor?

Awendia nos Departamento di Agricultura, Cria y Pesca Santa Rosa pa algun aña caba a stop completamente cu uzo di pesticidanan kimico cu ta dañino pa nos medio ambiente y mas ainda pa nos Abehanan. Nos ta conseha nos agricultornan pa haci uzo di otro tipo di pesticidanan mas biologico y/of natural posibel. Esaki ta pa cuida nos abehanan mas tanto posibel

Loke bo mester sa di abeha y con pa yuda protegenan. Abeha ta un especie hopi extraordinario cu ta existi den tur tipo di clima mundialmente. For di mondinan grandi te cu Desiertonan di Africa incluyendo circulo Polar Artico. E diferente abeha y nan habitat ta diferencia di lugarnan manera na Merca cu nan ta biba bou tera, den buraco y den mata.

Durante gran parti di e ultimo dies añanan tras di lomba Apicultornan di Merca y Europa ta reporta perdida di anualmente di ciclo di Abeha di mas 30% substancialmente mas di loke ta wordo considera normal of sustenibel. Echo ta di un di cada cuater Abeha Salvahe na Merca ta den riesgo di extension.

E poblacionnan mundial di Abeha ta den extension. Incluyendo e Abehanan di Honing y Abehanan Salvahe Nativo. Ehempel ta e Abehanan tipo geel ta mas abundante den parti nort di Wisconsin den mas of menos den decada di 1990 y den transcuro di  dies aña cu un representacion di menos di 1% di e populacion di abehanan di Estado. Den estado di Oregon e Abehanan di “Franklin” probablemente a extingi durante e mesun periodo.

Ciclo di Abeha y caracteristica

Abehanan ta biba hunto den cas. Den un cas por tin mas of menos 50.000 pa 60.000 Abeha. Den e cas tin e Abeha muher (Abeha Trahado) Abeha Homber y un Abeha Reina. E reina su curpa ta mas largo. E tin un pui pa defende su mes. E reina su pui ta mas largo cu e abeha muher y e no ta straight. E ta uza su pui solamente contra otro reina. E reina ta e abeha cu ta pone webo y e por biba te cu 7 aña. E reina por pone 1000 pa 3000 webo pa dia. Ningun reina ta permiti pa un otro reina den nan cas. Dado caso cu esey mester tuma lugar nan lo bringa picando otro te cu un muri uzando nan pui. Un otro caracteristica di abeha ta cu si tin mas cu un reina ta bay nace, esun cu nace prome lo pica tur e otronan mata prome cu nan nace.

E Abeha muher ta esun di un tamaño mas chikito. E cas mester di hopi trahado y nan ta haci e trabou di tanto paden y pafo di e cas. Nan trabou ta cuminsa for di ora nan nace. Nan ta biba mas of menos 5 pa 6 siman. E abeha muher tin su patanan patras cu cabey. Den esaki e ta warda e puiro (polen) di e flornan cu e bishita. E Abeha muher tambe tin su pui pa defende su mes, pero si e uza esaki ta nifica su morto.

Trabounan di e Abeha Muher

Cuminsando for di dia 1 pa 3: e ta haci limpi y e ta kibra y come e tapa di wax pa e sali

4 pa 12 dia: E Abehanan cu ta bay nace eta crianan cu honing y puiro for di e flornan. E reinanan ta haya cuminda special cu ta e “Royal Jelly”

Di 13 pa 17 dia: eta cuminsa traha e Wax. Di 18-21 dia: E a cuida e cas y e ta percura pa ningun enemigo drenta (otro insecto). Di 22 dia y te ora cu e muri e ta busca e nectar pa traha honing y puiro di e flornan pa nan come. E nectar e ta want’e den su stoma y e puiro di flor na su patanan

Abeha Homber

E Abeha homber no ta traha asina hopi mescos cu e Abeha muher. E no tin un trabou y ta biba mas of menos 5 pa 6 siman. Eta wordo cria cu cuminda for di e Abeha muher te dia cu e brui cu e Abeha reina. Na momenro cu e caba di brui cu e reina e ta wordo cori for di cas y e lo muri di hamber.

Pakico nos mester protega nos Abehanan

Tur mata mester di Abeha pa polonisa cu ta hacas cu 369.000 especie di mata y flornan. E 90% di nan ta depende di polonisacion di insecto. Un Abeha riba su mes por bishita di 50-1000 flor den un trayectoria di biahe. Si un Abeha relaisa dies biahe pa dia di un colonia di 25.000 Abeha e por poloniza 250 miyon flor den un dia.

Abehanan ta un tipo di especie hopi clave cu otro tipo di especienan cu ta depende di e Abeha pa nan por sobrevivi. Hopi especie di animalnan ta depende di e Abeha pa nan supervivencia debi cu nan fuente di alimento incluyendo noot, diferente fruta y simia ta depende di polonizacion di insecto.

Polonizacion no solamente ta haci alimentonan disponibel pa otro organismo, pero tambe ta permiti crecemento floral cu ta crea habitat pa animal y otro insectonan.

Awor bo ta mas conciente di con importante un Abeha ta. Ban cuida nan y percura pa nos no uza pesticipanan Kimico p acaba cu otro tipo di insectonan cu kisas ta causa problema na bo cas of cunucu. Pero tambe lo bo caba cu e Abehanan cu ta hopi esencial pa loke ta polonizacion di flornan.