ATIA: BBO na Frontera lo hunga un rol grandi den aumento di prijs

Aruba Trade & Industry Association (ATIA) a tuma nota cu varios parlamentario ta comunicando informacion cu no ta completamente corecto riba e ley di BBO na frontera. Un ley nobo cu mester drenta na vigor ariba prome di juni 2023. Como gremio comercial nos mester informa comunidad di Aruba e posibel efectonan di un BBO na frontera.

Ley di BBO na Frontera
Awe 15 di mei 2023, ainda e ley no a yega parlamento y manera nos a compronde ta na Raad van Advies ainda. Pues aki e parlamentarionan ta comunica loke nan a haya presenta pa Minister di Finanza y Cultura (MinFIC mr. Xiomara Maduro) y Directora di Departamento di Impuesto (DIMP), Luenne Gomez-Pierters, y no a reuni cu gremio comercial pa haya nan punto di bista.
Tin cu informa, cu e BBO na frontera mester a bin na vigor na 2020, pero a wanta esaki pa motibo di e pandemia. Pues mester bisa cu e analisis aki ta basa riba e ley manera ta presenta na parlamento dia 6 di maart 2020 y presentacion y reunion cu DIMP. Nos tin cu recorda cu como parlamentario boso ta representa comunidad di Aruba di locual tur comerciante ta forma un parti integral. Nos ta hopi preocupa cu atrobe Parlamento lo bay aproba un ley nobo di Impuesto hopi lihe mescos cu a haci recientemente na december 2022 sin studia e ley integralmente y haci nan propio investigacion.

Kico ta y ki productonan lo wordo considera “Handelsgoederen”?
E ley di 2020 di BBO na frontera ta menciona e termino “handelsgoederen” cu ta significa tur producto importa cu e intencion pa rebenta (Onder handelsgoederen worden goederen verstaan die bestemd zijn voor de wederverkoop). Pues tur producto asambla of procesa aki na Aruba, despues cu e ta importa, no lo tin derecho riba e credito di e BBO prepaga na frontera. Esaki tin su consecuencia cu prijs lo subi pa tur producto cu no ta considera como un “handelsgoed” pasobra e producto nobo awo tin un impuesto (costo extra) pa inclui den calculacion di e “kost prijs” di e producto.

Pa rason cu no tin hopi claridad kico exactamente lo ta inclui den e ley como “handelsgoed”, nos como gremio ta premira hopi pregunta no solamente riba e incertidumbre cu esaki ta creando, pero tambe e discusionnan si un producto si of no ta un handelsgoed. Un ehempel simpel, ta ora importa carni na bara y e ta corta na pida, tecnicamente e carni no ta un handelsgoed mas y no lo haya e credito di DIMP ora e carni ta bendi, pues esaki ta haci cu e BBO prepaga lo subi e costo di e producto y asina e prijs final di e producto tambe.

Lo ta bon pa sa con algo asina lo ta controla. Asina nos por bin cu hopi mas ehempel unda lo tin hopi discusion. Si e BBO na frontera ta implementa manera un BTW, pues credito di tur BBO paga na frontera pa tur producto importa. E implementacion asina lo tabata miho pa Aruba, cu na e manera aki por a custumbra y transicion pa un sistema di BTW completo y adecua den futuro.
Otro informacion cu ATIA a puntra GoA y DIMP ta si nan sa cuanto handelsgoederen en berdad ta importa pa aña na Aruba. Pero lamentablemente DIMP no por a contesta.

Comerciante mes a scoge pa BBO na frontera!
E ponencia aki ta completamente falso. Ni un gremio a advoca pa BBO na frontera, ainda tur gremio ta pro un sistema di BTW di un (1) porcentahe y un base amplio cu menos excepcion posibel. Gremio no tabata di acuerdo cu e manera cu GoA a presenta nan plan di BTW paso tabatin dos tarifa (seis y diesocho porciento cu a cambia despues pa seis y diescuater porciento, y cu tabata inclui hopi excepcion. Fuera di esey, un BTW por tin un efecto inflatorio halto si BBO/BAVP/BAZV no wordo saca for di e prijs prome cu BTW a wordo poni aden. P’esey e lo ta mas facil si comerciante mag di pone e BBO/BAVP/BAZV atrobe riba factura, mescos cu prome de 2019 ora GoA a inclui e BBO den tur prijs.

BBO na frontera ta necesario?
Despues di a lesa e relato mensual di februari 2023 emiti pa Banco Central di Aruba (BCA) unda cu ta informa cu e entrada di Gobierno di Aruba (GoA) ta Afl. 21.5 miyon mas cu 2022. Principalmente e aumento aki ta causa pa entrada mas halto di BBO di Afl. 10.6 miyon. Cu e informacion aki, nos tin cu puntra nos mes, si e BBO na frontera ta berdaderamente necesario. BBO na frontera mester cubri Afl. 20 miyon di e budget di DIMP na 2023. Den 2 luna na 2023, a cobra Afl. 10.6 miyon mas di BBO cu e expectativa. Por puntra nos mes si kisas no lo mester introduci e BBO na frontera mes?

BBO na frontera lo subi gasto?
E contesta riba e pregunta aki ta “si” pa tur producto cu no ta wordo considera un “handelsgoed”. Tambe e contesta lo ta un “si” en caso un compania no tin e “cash flow” pa pre-paga e BBO na frontera y nan lo tin cu fia e placa (“line of credit”) pa haci e prepago y cu tur fiansa tin un prijs (interes) mara na dje, cu lo por tin un efecto riba e kost prijs di un producto. E contesta ta solamente un “no” si e producto lo wordo considera como un “handelsgoed”. Manera nos a splica, no tin claridad con amplio e definicion di un “handelsgoed” lo ta den e ley nobo.

Conclusion
En conclusion, atrobe nos ta den un situacion di incertidumbre pa via di falta di comunicacion y promesanan haci cu no ta wordo honra. Te dia di awe ATIA ta wardando un concepto di e ley pa nos expertonan por revisa e ley y wak ki e efecto nan real den mercado lo ta, pasobra manera nos tur sa, su efecto den mercado hopi biaha no ta loke e lo mester ta tecnicamente.
ATIA ta keda cu speransa cu parlamento lo haci nan huiswerk corectamente y no bay aproba un ley sin sinta cu stakeholder pa por haya un analisis di e efectonan cu realmente comercio y comunidad lo sinti. Nos mester keda stimula comercio pa asina engrandece nos economia, locual lo garantisa mas empleo, mas placa den caha di gobierno y un miho futuro pa tur ciudadano di nos dushi isla Aruba.

ATIA
Aruba Trade and Industry Association (ATIA) a wordo funda na aña 1945 y ta e organisacion principal cu ta representa empresanan, empresarionan y comercio na Aruba. E meta di ATIA ta pa defende, promove y proteha e interesnan di su miembronan y comercio di Aruba en general. Pa mas informacion por bishita www.atiaruba.org y nos rednan social www.facebook.com/arubatradewww.instagram.com/atiaruba, y https://www.linkedin.com/company/aruba-trade-and-industry-association.