Aquannette Gunn: Pandemia social

E problemanan social ta tur loke ta afecta e gran parti di e sociedad y cu tin di haber cu e condicionnan obhetivo y subhetivo di e bida diario di bo ciudadanonan.  

Pa varios decada nos Pais a bin ta confronta un crecemento substancial pa loke ta trata e problemanan social.

Na entrada di e pandemia Covid-19 y te na e momento aki nos a constata cu e problemanan a bira pio y mas visibel. E punto mas preocupante ta cu te na e momento aki no tin un maneho integral di parti gobierno, pa asina na un forma structural minimalisa e situacion decadente den nos sociedad. 

Por identifica e origen di problema social for di varios angulo. 

Entre otro:

a.  abuso sexual contra menor di edad (‘pederasta’)

b.  violencia familiar 

c.   insiguridad y delicuencia

d.  desigualdad economico 

e.  desempleo y discriminacion

f.   aumento substancial di benta (y uzo) di droga

Abuso sexual contra menor di edad

‘Pederasta’ ta un delito na unda un adulto ta utiliza un menor di edad como un obheto sexual, probechando di su diferencia di edad, conocimento, madurez y/of poder cu e tin riba su victima.

Generalmente e personanan (lesa: burdugonan) cu ta comete e actonan repudiabel aki ta sea familiar of personanan cu ta pertenece na e circulo cercano di e famia. 

E acto repugnante aki semper a existi. Debi cu e ultimo decada scol (lesa: docentenan) a tuma un rol mas agresivo pa conscientisa, observa y raporta e fechorianan cometi, mas y mas e casonan ta bin na luz di dia. Tambe gruponan pro proteccion di mucha a y ta hiba un lucha incansabel pa trece cambio den e Ley, esta di fiha y aumenta e castigo minimo pa un ‘pederasta’. Tambe nan ta conscientisa y brinda e victima sosten pa e bin dilanti y haci denuncia. 

Banda di esaki e ley a keda cambia cu e caso di violacion no tin fecha di caduca mas, pues e malhechor lo keda condena pa e delito cometi.

Violencia familiar

Esaki ta un di e casonan cu den e ultimo añanan a sa di tin un lugar halto riba e lista di e dificultad den nos sociedad. E violencia den famia no solamente ta indica cu e pareha ta maltrata psicologica- y/of fisicamente su pareha, pero cada bes e ta mas comun cu e maltrato aki ta tuma luga den presencia di e yiunan. Tambe sa ta e caso cu e malhechor ta maltrata tanto e pareha como e yiu(nan). Aunke e hende muhe y e mucha-/hobennan ta esnan mas exponi, den cierto famia ta e ser masculino ta esun maltrata.

Insiguridad y delicuencia

Ta alarmante e insiguridad y delicuencia cu nos ta pasando den dje. Ta tristo, pero awendia e posibilidad pa un hoben y of adulto yega na un arma di candela ta mas facil cu bay cumpra un kipashi na panaderia. E fayo principal tras di e problematica aki ta e falta di curashi, determinacion y di un plan structural pa tene controlnan riguroso. Consecutivamente esaki ta haci cu e pueblo ta biba bou di un insiguridad y tension enorme di cu na cualkier momento e lo por hay’e confronta den un situacion cu lo por tin un desenlace fatal.

Si analisa e categoria di edad di esnan cu a comete un of mas acto di delito y cu a cay den man di husticia durante e ultimo añanan ta hoben- y of adultonan hoben cu sea door di pobreza, mal conpania, falta di un bon crianza (ancra na norma y balornan solido) of debi na falta di expectativa den bida ta opta pa adkiri placa of productonan di balor na un manera facil. Practicamente casi tur dia por tuma nota den medionan di comunicacion di incidentenan relaciona cu insiguridad y delicuencia den nos comunidad. 

Desigualdad economico

Esaki ta e relacion den un sociedad di clase social na unda cu ta existi un division enorme entre e parti di bo sociedad cu ta biba den pobreza y esnan rico. Loke ta haci e situacion aki ainda mas dificil ta door di practicanan iregular y of inhusto ta pone cu e posibilidad ta casi nulo pa esunnan cu ta den e categoria di pobreza por conoce un miho futuro economico.

Ta inaceptabel cu un parti di bo comunidad no tin e entrada suficiente pa por cubri nan necesidad basico pa hiba un bida digno.

Tin cu subraya cu prome cu e pandemia e situacion aki tabata uno preocupante y actualmente e ta angustiante.

Desempleo y discriminacion

Trabou ta e fuente importante di entrada, e ta e base pa mantene e famia. Un persona bou hopi stress su curpa ta reacciona diferente cu por ta e causa di gran variedad di problema.

Ta un realidad cu tin un inhusticia di marca mayor na momento di aplica pa trabou. Tin varios prehuicio, cosnan iregular y discriminatorio ta sosode. Por ehempel ora un persona di 40 aña of mas solicita pa un trabou, mayoria no ta ni keda considera pa ocupa e funcion. Pues pa motibonan di prehuicio nos sociedad no ta duna tur hende e mesun oportunidad. 

Aumento substancial den benta di droga

Un cantidad considerabel di hobennan cu no a caba scol y of adultonan cu no tin trabou, sea cu nan a cansa di busca sin resultado of simplemente no ta busca trabou, ta considera hopi bes e mundo di benta di droga uno facil pa yega na un ingreso. Loke ta remarcabel ta cu e porcentahe ta relativamente halto bou di hoben- of adultonan hoben cu ta cay cera pa e delitonan aki. Un otro aspecto preocupante ta e benta di diferente tipo di droga den cercania di scol y tin bes hasta den scol. Tin di agrega cu hopi agresion fisico ta bay man den man cu e uzo desproporcional di droga y/of alcohol.

Conclusion

E aspectonan importante pa logra minimalisa e pandemia social, cual na e momento aki ta un monster den nos sociedad ta entre otro:

⮚          Gobernantenan mester carga nan responsabilidad y pone un fin na e cuestion di punta dede; 

⮚          Fiha prioridad y bin cu solucion structural segun e necesidad y bienestar general di e pueblo;

⮚          Alinea e manehonan di e diferente ministerionan cu e mesun meta, esta e.o; reduccion di crimen, violencia, desigualdad economico, benta y uzo di droga;

⮚          Cambionan urgente den nos Leynan vigente y entrega di concepto di Leynan nobo; 

⮚          Introduci trahadonan social, control social y mas visibilidad di polis den e barionan;  

⮚          Activa e funcionamento di e Centronan di Bario (a base di un programa integral);

⮚          Efectua un estudio profundo di e cantidad di desempleo, categoria di edad, nivel di educacion y motibo di desempleo;

⮚          Programa di enseñansa y habilidadnan social pa e detenidonan;

⮚          Encurasha y stimula nos hendenan pa sigui curso, capacita nan mes pa bida (‘Lifelong learning’).

Pa finalisa Parlamentario Gunn kier enfatisa cu e pandemia social ta toca nos tur, sea directo of indirecto. Ta obligacion di cada un di nos como politico traha na un forma diligente y madura, pa asina minimalisa e problematica aki, irespecto bo color politico.