Onderlinge Regeling: Meta no ta cambia pero e forma di traha si

E no ta un acuerdo nobo, e contenido ta mescos, pero si e base huridico ta cambia. En bes di un Ley di Reino, awo nos a cera un acuerdo boluntario entre e gobiernonan. Y na nivel politico lo atende e asuntonan y no un ambtenaar na Den Haag ta dicidi riba un politico eligi pa su pueblo na e islanan CAS. E islanan ta comprometi pa cumpli cu e acuerdo, sin cu mester un organo di supervision mara na sancion pa cada punto cu no cumpli. Na final, Hulanda semper lo keda cu un posicion poderoso, siendo esun cu tin su man riba e cranchi cu ta habri y cera e pos di placa! 

E acuerdo nobo aki, en bes di COHO, a nace na juni 2022, durante un reunion na Aruba entre tur tres minister-president di e islanan CAS hunto cu Secretario di Estado, Alexandra van Huffelen. E tempo ey tur cuater gobierno, pues di Hulanda tambe, a manda e ley di COHO pa e parlamentonan pa aprobacion. For di tur a haya hopi pregunta riba e ley y por a sinti cierto resistencia. 

Desde januari 2022 Alexandra van Huffelen ta Secretario di Estado di Relacion di Reino y Digitalisacion. E tabata director di Gemeentelijk Vervoersbedrijf Amsterdam (GVB) desde 2014. For di 2010 pa 2014, e tabata consehero na Rotterdam representando D66, cu sostenibilidad y transporte publico den su cartera, entre otro cos. Na 2019, a scoge como miembro di Eerste Kamer pa D66.

Locual tabata para central ta e vision di e gobiernonan pa traha hunto pa haci e paisnan mas solido, no solamente economicamente, sino tambe cu tin suficiente inversion den enseñansa, cuido medico y combati pobresa. Aruba, Corsou, Sint Maarten y Hulanda kier a traha hunto y for di e paisnan a bisa cu e forma di traha di TWO tambe nan a gusta, e sosten di Hulanda. Pero, cu e construccion di e ley di COHO ta un reto y e Parlamentonan lo no aproba e ley ey nunca. Di eynan Hulanda a bisa e islanan CAS, ya cu boso tin problema, boso bin cu un otro plan e ora con pa sali di e impasse. Berdad e islanan a bin cu e Onderlinge Regeling na inicio di e aña aki durante un reunion na Sint Maarten y awo nos ta asina leu cu ta firm’e. 

“Nos no a cambia nada na e meta (doelstelling) di e ley cu nos tabatin. Nos a djis reemplasa e ley cu un onderlinge regeling, pero cu e mesun meta”, asina Alexandra van Huffelen, Secretario di Estado pa Asuntonan di Reino, a bisa diamars merdia durante e conferencia di prensa den Babylon Hotel na Den Haag, Hulanda. 

“E meta ta percura pa haci e economia di e paisnan mas fuerte y pa tin espacio financiero pa inversion, specialmente den enseñansa, combatimento di pobresa, pero tambe den otro tema. Nos a djis bisa cu e forma di traha (werkwijze) lo ta diferente. No mas via un Ley di Reino (Rijkswet) y un organo di supervision (COHO) sino un trayecto y organisacion comun cu lo percura pa apoyo y yudansa den ehecucion di e proyectonan y financiamento unda ta necesario. Pues esaki ta e dos cosnan di mas grandi, dus no tin ningun Ley di Reino ni tampoco lo traha via COHO sino un otro organisacion cu yama TWO cu lo brinda apoyo y sosten durante e reformanan. E contenido mes lo keda intacto, nos lo sigui traha cu e mesun landspakketen y cu tur e decisionnan tuma eyden”. 

Diamars merdia e minister-presidentnan di Aruba, Corsou y Sint Maarten a firma e “Onderlinge Regeling” cu Secretario di Estado Alexandra van Huffelen, relaciona cu e condicionnan cu Hulanda a impone mara na e sosten financiero brinda durante pandemia. Cu e areglo aki, e islanan den Caribe Hulandes ta premira mas trankilidad den nan relacion cu Den Haag. Pa Aruba awo ta inicia un otro trayecto, esta regla e aspecto di e fiansa, con ta paga bek, cu ki interes, den cuanto tempo y si lo sigui fia placa di Gobierno di Hulanda pa refinancia nos debe externo. E diferencia entre fia di banco comercial y Gobierno ta cu banco ta mara nos na condicionnan economico siendo Gobierno di Hulanda ta mara nos na condicionnan politico. Pero den e situacion cu Aruba ta, cu un debe di casi un biyon florin cu Hulanda, ningun banco comercial (internacional) lo no fia nos sin un areglo cu Hulanda riba con ta paga e debe grandi ey bek y bou ki condicion. 

Pues de facto, aunke ta papia di “autonomia”, realidad ta cu Aruba ta mara (financieramente) na man cu pia cu Hulanda. Sea nos fia di nan of afo, Hulanda ta keda hunga un rol importante y decisivo. E siman aki lo sigui e negosacionnan y Aruba ta spera di por logra un acuerdo beneficioso pa nos pais, garantisando bon gobernacion y inversion pa futuro.