Vishon Corsou: Enseñansa e palu delegá

Enseñansa ta un di e yabinan klave pa logra prevení i solushoná entre otro problemanan sosial ku nos país ta luchando ku’né aktualmente. Promé ku e krisis kousá dor di COVID-19 ya enseñansa den skondí tabata lucha ku un situashon di emergensia. Resientemente Hulanda a komprometé su mes pa alsa nos nivel di enseñansa pa medio di e Landspaketten. Pero tambe e kontenido di nos enseñansa mester wòrdu revisá urgentemente. Ki ta e mihó manera pa kontinuá awor? Den e komunikado aki [partí den dos artikulo] VISHON lo duna un bista di e situashon aktual i kon lo por kolaborá pa trese mehorashon struktural den enseñansa. Esaki ta e di dos parti di e artíkulo, i den esaki VISHON lo kontinuá toka puntonan di atenshon, i kon, pa bienestar di nos yunan, hobennan i futuro di Kòrsou por inisiá kolaborashon estrecho pa asina elevá nos enseñansa na un nivel mas haltu.

[Di dos parti]
Den e promé parti di ‘Enseñansa: e palu delegá’, VISHON a kompartí algún ehèmpel di intenshonnan menshoná den e programa di gobernashon, manera e puntonan di akshon ‘desaroyá i ehekutá plan di maneho di enseñansa spesialisá’ i tambe punto di akshon ‘Mihó kontenido di e oferta di enseñansa pa medio di desaroyo di un maneho di enseñansa integral ku ta promové e kolaborashon entre ministernan, ku e enfoke riba formashon kognitivo, físiko, sosial emoshonal i spiritual. Tambe e desaroyo di un maneho di enseñansa pa loke ta trata dominio di kuater idioma. Den e kuadro aki lo mester a evaluá i implementá e ‘Nationaal Taalbeleidsplan’ huntu ku e diferente stakeholders. FMS a keda di desaroyá material na Papiamentu’.

VISHON, den e artíkulo aki, ta pone atenshon riba algún otro intenshon den programa di gobernashon, por ehèmpel un otro punto di akshon di e programa di gobernashon ku a pasa pa olvido, kual ta: ‘Pèrkurá pa sufisiente dosente kompetente por ehekutá nan tarea den enseñansa sin preokupashon. Realisá e proposishonnan pa hasi e profeshon di dosente mas atraktivo. Adaptá e sistema di rekompensa di dosente. Duna mas edukashon i bijscholing na dosentenan’. E puntonan aki tampoko a wòrdu realisá. Awor ku nos ta yegando elekshon, a sali un mensahe kaminda ta anunsiá rebahonan haltu (dosentenan ta entregá muchu mas ku 12.5% di nan sueldo for di 2020). I no muchu tempu pasá e minister a presentá via un vidio ku un promesa pa promové un grupo di dosente entrante promé di ougùstùs di e aña aki. Un desishon firme, dokumentashon i elaborashon no a bini dilanti mas. Asina tambe a sosodé ku e konvenio di enseñansa ku a palabrá ku SITEK: a primintí pero no a kumpli. P’esei e ta parse di ta un stunt di polítika pasó atrobe ta un desishon tumá den purá i falta un evaluashon struktural i un rekonsiderashon di e kondishonnan di labor. O sea, e profeshon di dosente no a bira mas atraktivo den su totalidat.

Na último momento, dos siman pasá, a presentá e inisio di e estudio pa dosente na UoC ‘nieuwe stijl’. Un inisiativa di e kuater Paisnan den Reino ku ta wòrdu kargá dor di un koordinadó diligente for di Aruba. Un bon inisiativa ku tin su riesgonan. Ora studiantenan siña ‘on the job’ ta importante pa e práktika ta di e tempu aki i ku e práktikanan korekto ta wòrdu traspasá. Mas motibu pa mira e urgensia di e desaroyonan den enseñansa. E dosentenan di futuro mester por prepará nan alumnonan pa e mundu digital di mañan. Kon nan por siña e kompetensianan nesesario ‘on the job’ si den práktika aktual kasi no tin e fasilidatnan básiko pa loke ta trata digitalisashon?

Digitalisashon di enseñansa ta un di e puntonan di akshon i proposishon for di e programa di gobernashon ku a keda para. Asta e fasilidatnan básiko di internet falta, pa nos no menshoná e aparatonan, software di enseñansa i plataformanan ku ta nesesario pa siña ‘21st century skills’.

A lanta masha hopi komishon i a bini ku yen consultant. A asta pone sèn disponibel: den e kuater añanan ku a pasa a reservá mas ku 10 mion riba e presupuesto pa digitalisashon di enseñansa.

E rekursonan aki a evaporá i no a digitalisá. Net promé ku elekshon portá lo logra pa presentá un portrèt kaminda ta firma kontrakt pa internet pa skolnan, pero lástimamente esaki lo keda te na un firma.

No tin ni un parlamentario ku a hasi pregunta tokante e tema aki: “dikon no a duna kontenido na e presupuesto aki? Kon ta pará ku digitalisashon na skolnan? Òf kisas e parlamentarionan a keda satisfecho ku kontesta superfisial i no a hasi e esfuerso pa averiguá of investigá si loke a keda bisá ta kuadra?

I asina tin muchu mas punto di akshon ku no a wòrdu realisá, manera e ehekushon di e plan di reorganisashon i independensia di Dienst Openbare Scholen. Pueblo tabata tin yen di ekspektativa kuater aña pasá i awor ku e no a kristalisá nos a keda atras desepshoná i desapuntá. A sa di ekonomisá si, hopi mes!

Kon ta sigui? Pasado a siña nos ku nos no por konfia nos enseñansa na e partidonan polítiko aktual. Hulanda a komprometé su mes pa alsa nos nivel di enseñansa pa medio di e Landspaketten. Nos lo risibí 30 mion euro pa por drecha i mantené nos skolnan ku ta den un estado deplorabel. Esaki no ta sufisiente. E kontenido di nos enseñansa mester wòrdu revisá. Mester prepará nos alumnonan mas intensivo pa futuro.

Tin ekspertonan riba nos isla pa por solushoná e problemanan den enseñansa i Hulanda ta dispuesto pa ofresé sosten den esaki. Si e futuro minister i e ministerio di OWCS keda manehá di un forma sentralisá en bes di fasilitá e desaroyonan nesesario i krea e kondishonnan nesesario, e lo mester amplia su personal i ekspertisio i tuma tur yudansa ku ta bini for di Hulanda. Sigui riba e tèmpo i nivel aktual, no ta un opshon.

VISHON ta boga pa traha huntu ku Hulanda pa loke ta trata enseñansa. Ta benefisiá nos muchanan, hóbennan i futuro di nos Pais, pa hasi uso di nos posishon den un Reino, kaminda un partner ta dispuesto pa sostené nos den enseñansa. Laga nos hasi uso di e oportunidat aki, i no solamente pa mantenshon di nos skolnan pero partikularmente pa drecha e governance den nos enseñansa i pa evaluá i alsa nos nivel di enseñansa di un forma struktural.