Sue-Ann Ras (MEP): Orguyoso di Papiamento como lenga materno

Dia 21 di februari ta celebra Dia Internacional di Lenga Materno, cu ta origina di Bangladesh, Pakistan. Nos idioma Papiamento sigur ta un di e idiomanan cu tambe ta den peliger di extincion y ta nos deber y responsabilidad pa percura pa nos idioma, sigui pasa pa e siguiente generacionnan. “Papiamento ta existi pa mas di 250 aña caba y como bon Arubiano, nos tin cu percura pa nos lenga materno, no muri, ya cu esey lo nifica cu nos lo perde siglo di conocemento y tradicion, cu a contribui na forma loke nos ta awendia,” asina Parlamentario Sue-Ann Ras a bisa. 

IDIOMA MATERNO

E meta di e dia aki ta pa conscientisa e balor di idioma den un sentido general, pero specialmente di e gran nificacion y balor cu bo idioma materno tin. “Idioma materno ta bo prome instrumento cu Bo ta uza pa comunica verbalmente y ta for di chikito bo ta siña crea laso y relacion cu bo mama, tata y otro persona, uzando bo idioma materno”, Ras a expresa. 

Imagina bo, cu Papiamento, tambe ta cay den e idiomanan den peliger di extincion, unda cu investigacion a splica, cu mas di 7 mil lenga cu ta papiando actualmente, ta spera cu 50% lo desaparece prome cu e proximo siglo. Segun Ras, e ta haya dificil pa imagina, cu despues di a sobrebibi opresion y colonialismo, e balor di nos lenga materno, ta un di e lenganan privilegia y cu ta conta cu hopi papiado y a hasta incorpor’e den e sistemanan educativo, aunke cu hopi resistencia y falta di aprecio y conocemento di su capacidad y potencialidad.

NIFICACION Y HISTORIA

Si bay bek na e origen di e fecha di 21 di februari 1952, nos mester reflexiona y balora con un grupo di studiante tabata demanda pa nan lenga materno, Bangla, haya reconocemento como lenga oficial. Y ta door di e acto di balentia aki, Polis a los tiro y a tres hoben a fayece. “Si nos realisa bon, esaki tabata un acto internacional, di cual hopi di nos no tabatin of tin conocemento. E acto aki no ta refleha cu a tuma e dia como un fiesta di folclorisacion pae centronan educativo, sino cu e acto violento y hororoso aki, ta pone nos reflexiona y compronde dicon ta importante nos lenga materno den sistema escolar y cuestiona dicon e hobennan aki tabata kier a haya oido y reconocimento pa nan lucha. E aceptacion di lenga materno ta importante, pasobra e ta habri porta nobo, kibrando paradigma y miedo”, Ras a enfatisa. 

Segun Ras: “Ta mas cu claro, cu nan papia cu mi den un idioma cu mi no sa, mi ta limita mi mes na expresa di forma simpel y esey ta netamente loke e sistema di educacion a brinda nan y ta brinda nos, unda nan ta minimalisa y hasta cera e aprendisahe y interaccion cu un idioma cu nan no conoce.” 

CALIDAD DI ENSEÑANSA

Si no tuma na cuenta e uzo di idioma materno, no ta duna calidad di enseñansa y aprendisahe pa un di dos idioma, ya cu ta importante pa maneha e cuater habilidadnan linguistico: scucha, papia, skirbi y lesa, pa crea un papiado completo y di e forma aki haci posibel e enseñansa di un di dos idioma, cual lo facilita e aprendisahe; pues no ta siña lesa y skirbi dos biaha. Y esaki ta netamente e fout cu nos ta haciendo! Sin laga afo, con cada educador, mayor y adulto ta expresa y fortalece e identidad di idioma materno den nos muchanan y nos hobennan, desde e contexto familiar, educativo y comunitario. Pa logra esaki nos mester laga un banda e prehuicionanan y stereotiponan como e mitonan linguistico, etnico y social un banda. Pues nos scolnan ta un instrumento pa transferi e conocementonannobo, fomenta den un educacion pa forma e sernanautentico, critico y cu ta identifica como berdaderopapiado y no solamente di un lenga, sino di varios. Guatemala ta rico pa loke ta trata idioma Maya, unda tin22 di nan y aunke nan no ta standarisa, nan ta acepta como patrimonio cultural. “Enfatisando, mi ta bisa, banhaci uzo di nos lenga, sin importa cua e ta. No mester celebra riba un dia, sino nos mester corda cu un idioma of lenga tin henter un cultura y herencia su tras,” Ras a finalisa bisando.