Robert Nieuw: Hopi hende no sa kico ta epilepsia

Robert Nieuw, ta presidente di e Fundacion Epilepisia. E fundacion ta existi desde 2007. E fundacion ta pa duna informacion en general tocante di kico ta epilepsia.

Epilepsia presente na Aruba pero por controle

Posted by 24ora on Monday, February 11, 2019

Ta duna charla na tur scol, creche, pa polis, KIA. Tur caminda cu tin hende cu ta duna servicio na comunidad, e fundacion ta duna informacion kico ta epilepsia.

Pakico ta haci esey

Hopi hende no ta conciente kico ta epilepsia. Tur hende ta pensa cu epilepsia ta caminda cu un persona ta haya un “gramal”, ta cay abao, bati, scuma, etc. Tin casonan caminda cu personanan ta haya un ataca di 30 seconde. Durante di e 30 seconde aki, nan ta bay for di tino y bin bek. Door di esey, den varios ocasion caminda cu ta duna informacion na scol, maestro y hasta mayor di muchanan cu ta sufri di epilepsia, ta comenta cu awo nan sa cu e mucha tin, cual ta epilepsia. Esey ta e meta principal di e fundacion.

Dia Internacional di Epilepsia

Februari 10, rond mundo a celebra Dia Internacional di Epilepsia. Na e ocasion aki, organisacionnan cu tin haber cu epilepsia ta duna informacion na publico kico ta epilepsia.

E siguiente proyecto di e fundacion ta pa celebra Purple Day, dia 26 di Maart. Esey ta haci tur aña. For di 2012 ta scoge un scol caminda cu ta bay mainta y eynan e muchanan di e scol ta duna canto, obra, pa mustra con nan ta celebra Purple Day, relaciona cu epilepsia.

Riba e dia aki ta parti e sintanan color biña. E aña aki e fundacion ta bay na Prome Paso Kleuterschool na Savaneta. Semper e fundacion ta gusta duna kleuterschool charla. Pensamento ta cu mas chikito, mas hoben e muchanan ta, cu nan sa di epilepsia, ta mas miho.

E no ta algo cu ta hopi agradabel pa bo tin, ni pa bo presencia un persona cu haya un atake pisa asina. E fundacion ta bay na e kleuterschool e aña aki dia 26 di Maart. Riba e dia aki minister di enseñansa lo duna un discurso tambe riba epilepsia na e scol. Prome cu esey dos voluntario ta bay e scol y prome cu e dia ey caba, ta bay pasa y mustra e muchanan peliculanan cu tin special pa mucha, kico ta epilepsia.

Pa e dia eynan mes, ora cu ta celebra Purple Day, nan ta na altura caba kico ta epilepsia. Loke cu a haya hopi exito cun’e, ta organisa un dia di encuentro social cu pashent y famianan di hendenan cu epilepsia.

E ultimo cu tabata tin aña pasa, tabata tin 30 pashent di epilepsia cu ta varia di 14 aña te mas of menos 65 aña. Riba e dia aki, e personanan aki ta duna testimonio di nan situacion di epilepsia.

Pakico

Eynan por ehempel, ora cu un adulto conta di su situacion, e otro hoben di 14 aña ta pensa cu awo e ta ripara cu no ta e so tin e cos aki. Tin mas hende cu tin’e na Aruba. Eynan nan ta haya mas confiansa den nan mes.

Segun estudionan na Merca y Europa, 3% di e poblacion tin epilepsia. Epilepsia no tin edad. Epilepsia bo por hay’e di nacemento y bo por hay’e te cu 95 aña, ta conoci cu personan ta haya epilepsia.

E fundacion lo sigui duna informacion. Tin hopi hende cu tin e pensamento eroneo, ora cu un persona haya un atake (seizure), tin cu hinca algo den e boca pa no morde lenga.

Nieuw a conta di un caso cu a tuma luga na December ultimo cu un famia a bay Orlando y eynan un yiu, a haya un atake basta fuerte.

Kico e mama a haci

El a hinca un skeiro di cabey den e yiu su boca. Consecuencia tabata cu el a rementa cinco djente den e boca. Ora cu un persona haya un “seizure”, e ta cera e boca masha fuerte mes. Henter e curpa ta bira stiff. Bo no por hinca nada den e boca. Rara vez un persona cu haya un seizure ta morde su lenga. Si bo hera hinca bo dede den boca di un persona cu tin un seizure, nan ta capaz di kit’e afo. Ta masha duro mes nan ta haya e atakenan aki.

Colegio EPI

Tambe e fundacion ta bezig cu Glen Lande na EPI, pa organisa un mainta di informacion pa e maestro y alumnonan na e scol aki. Akinan tambe nan lo haya ilustracion di varios situacion ora cu un hende haya un seizure.

Diferente tipo di epilepsia Tin diferente tipo di epilepsia, segun Robert Nieuw. E conocido Charella Lopez, ta un pashent di epilepsia. El a bay Colombia pa haya sa na ki parti di e celebro e corto circuito ta tuma luga. Un seizure ta un corto circuito den e celebro. Charella Lopez tabata un caso severo di epilepsia. Na e centro di epilepsia aki, nan a introduci e atake den e persona, pa asina determina den ki parti di e celebro e atake ta tuma luga. Den su caso, a determina esey, a oper’e y awor aki Charella Lopez ta casi 100% clean di atake. Te hasta el a bira Reina di Dande di e aña aki. E ta trahando un cantica special pa e fundacion.