Nos ta hend’i lama, respeta nos

Piscado kisas no ta score halto entre profesionnan of ofishi Hopi biaha tin
hasta piscadonan ta manera mal mira. Cuanto biaha no ta yama otro “bendedo di
pisca” pa ofende? Cuanto biaha consumidornan n’ ta keha y hasta zundra cu prijs di
pisca ta caro.

Piscado parce ta den lucha constante. Cada biaha, piscadonan ta
perdiendo tereno, na hotel, na modernisacion, na luga di pisca, na modo di pisca, etc.
E ofishi mes, ta bayendo pa extincion manera hopi otro tradicion y custumber? Ban
refleha e ora un rato riba e ofishi di piscado for di e punto di bista di hend'e lama.
Piscamento ta parti integral di e cultura di Aruba.

For di e temponan prehistorico, e indiannan cu tabata biba na Aruba tabata usa y hasta depende di lama. Na excavacionnan arkeologico a haya restonan di calco y varios especie di pisca y turtuga, indicando cu e prome habitantenan di nos isla tabata piscado. E tradicion di
piscadornan ta uno ancra den barionan di piscador manera Noord, Rancho, Savaneta,
Santa Cruz, Pos Chikito, etc. E ofishi di piscamento ta forma un caracter fuerte pa cual piscadornan ta conoci p’e. E no por otro tampoco. Un piscado ta un trahador balente y tenas. E ta lanta tempran y enfrenta e elementonan. Di e awa friu prome cu e subi su boto pa bai pisca, te na bringa olanan cu ta bati bo den e boto den un zoyamento constante riba
lama. Pa despues e solo, salo y biento, kima bo cuero sin misericordia.

E simpel resplendor di solo riba awa ta forsa wowo di hende y riba dje e solitud di lama, sinta
tur muha tin ora, mientras ta warda pisca morde na liña. Ta hend’i lama nos ta!
Hasta ora piscado gara pisca na liña, un piscado su ofishi ta, bringa cu e pisca.
Un lucha cu ta haci piscamento un ofishi, of pa otronan un hobby, cu ta hiba su risico,
gasto y desgaste cune. Pero tur piscado cu bo puntra, ta pisca pasobra piscamento ta
den nan ader y venanan. Nan ta pisca cu pasion. Un piscado tin ademas su gastonan halto pa cubri. E boto. E motor di boto. Ekiponan di piscamento. ”Bay cana den un lugar cu ta bende ekipo di pesca y wak e prijsnan, ta mescos cu ta den hoyeria bo ta cana” e piscadonan ta keha di prijsnan halto pa nan material di trabou. Ta djis algun di e gastonan fiho cu tin.

Ariba esaki ta bin cada biaha e haas, asnwe, liña y mas cu claro e gasolin pa cada biaha (minimo 2 tanki di 25 liter cada). Tur esaki prome cu e piscado ni sali bay lama, sin conta e
tempo di cada piscado cu ta pasa oranan largo trahando leu di cas y coriendo e riesgonan. Djis mira cuanto di nan coleganan a bay lama y nunca mas a bolbe. Un gasto cu hopi hende ta lubida riba dje, ta gastonan di mantencion di tanto boto como ekipo. Lama, aire salo, ta masha corosivo y asina cosnan ta gasta of kibra y mester keda manteni regularmente. Tur esaki ta costa placa. "Un boto ta un responsabidad cu ta rekeri hopi di bo y si bo no tin e amor p’e, ta miho bo lubida paso e ta bay malo.” E “cosecha” of captura, no ta algo sigur. Piscamento, no ta simpel ni sigur, e ta mas arte cu ciencia. Esta e piscado cu sali bay lama ta core su riesgo cu e por bolbe tera sin nada of cu poco captura. Un perdida. Poco ta e biahanan cu e captura ta grandi, pero ta hustamente eseynan ta keda imprimi den memoria di hende. E realidad ta cu segun calculo, 1 biaha den 3 salida e captura ta mas grandi cu loke mester pa cubri e gastonan di e salida. E piscado pues tin di aconta pa balansa e subi y baha den captura of entrada aki pa e fiha e prijs cu e ta cobra.Na final di cuenta, ora saca e som contando tur e gastonan hunto, e prijs di pisca tin di cubri tur esakinan.

Calcula pa bo mes e ora, si e prijsnan cu ta pidi, ta husto of no. E poco florin cu nan logra gana for di e benta di pisca despues di desconta e prijs haltisimo di gasolin ta mas bien simbolico. Pesei, ora un piscado bende bo pisca, corda riba tur loke e ta pasa aden pa logra trece e pisca tera pa bo por cumpre y pagele gustosamente. Duna piscadonan e aprecio y reconocimento cu nan merece. Prijs di pisca ta varia di acuerdo cu e tipo di pisca y con bo cumpre y mas cu claro e balor cu e piscado mes pone p’e, dependiendo riba factornan economico manera demanda, suministro. Por ehempel ora no tin pisca niun caminda, mas cu
claro e prijs tin tendencia di ta mas halto. Si e piscado yega cu hopi pisca y kier sali
for di nan rapidamente, e tendencia ta, cu e prijs lo ta mas abou.

Masbango, Checheibi of otro piscanan cu ser gara na reda ta bay entre 6 pa 9 florin pa kilo. Prijs di bon pisca, ta varia entre 10 pa 18 kilo pa kilo. E prijs tambe ta varia di acuerdo si e pisca ta haci limpi of no. Corda ora un piscado bende bo un pisca haci limpi, e ta perde
como 30% di e peso di pisca, tur esaki tin di keda inclui den su calculacion di prijs.
Mas cu claro ora e pisca ta completo e ora, e prijs ta mas abou, cu uno cu ta haci
limpi. Esey ta sin scama y mocha ainda. Tur e servicionan aki ta apart.
Tene cuenta cu ora bo yega pier y topa e piscado, ta e ora el a yega di un biahe
largo y arduo di lama. E ta cansa y casi sigur ta pura pa bay cas of dal un cerbes bon
friu.

Chens ta grandi cu e no lo ta den su mihor beis y hopi biaha no tin gana di bay
negosha. Vooral si e ta sinti cu no tin comprension pa su situacion, e chens ta hopi
grandi cu e ta djis keda sin bende bo pisca y ta referi bo na un bendedo di pisca kende
hopi biaha ta brind'e e facilidad di tuma tur su pisca (por mayor) y ta bende (por
detal) cu publico. E intermediario aki, mas cu claro tin di gana poco placa ariba y esey
ta hisa e prijs atrobe. Ta conseha tur hende pa trata e piscadonan cu respet y pensa
riba termino largo si bo ta desea di cumpra pisca. Un laso amistoso, sin duda ta bal
hopi. Esey tabata un hint. Otro cu esey, e unico cos cu lo keda, ta pa abo mes bay
pisca bo pisca.