IMF ta na Aruba: Aumento di impuesto indirecto (BTW) ta inevitabel!

Desde siman pasa un delegacion di IMF ta na Aruba pa reuni cu Ministernan, Parlamentarionan, Hefenan di departamentonan concerni y instancianan importante di nos isla. Tur esaki relaciona cu e situacion financiero di Gobierno y pa repasa tambe en corto e conseho cu Gobierno a pidi nan y cu a publica na december 2018. Den dicho conseho ta papia di introduci un BTW di 10%. Actualmente Gobierno ta evaluando si ta mantene BBO y ta elimina e efecto cumulativo of ta cambia e sistema di impuesto indirecto aki pa un BTW. Con lo bay integra e BBO-BAVP-BAZV y con hopi lo aumenta e impuesto nan aki cu hunto ta forma 6% di impuesto indirecto ainda no ta dicidi, aunke cu IMF a conseha pa his’e te na 10%.

Bishita di IMF durante dos siman largo

Locual ta bisto tambe ta e hecho cu IMF ta reuniendo cu Prome Minister Evelyn Wever-Croes den mayoria di e reunionnan aki y tambe Minister Xiomara Ruiz-Maduro.
Gobierno a informa cu e bishita di IMF e siman aki ta den cuadro di e ‘Article IV mission’ di nos pais. Durante e bishita aki IMF ta evaluando e sistema fiscal y economia di nos isla. Gobierno a splica, entre otro, e caminda cu e gabinete actual a scoge pa cana den e Memorandum Financiero Economico (FEM) cu a forma e base pa yega na un Protocol nobo cu Hulanda, e fasenan di e reforma fiscal pa nos pais, e efecto di Venezuela y e trabaonan haci riba tereno economico. Na fin di e siman aki Ministernan Wever-Croes y Ruiz-Maduro lo bolbe reuni cu IMF pa por haya un bista preliminario di nan evaluacion y recomendacionnan pa Aruba.

Gobierno den su FEM a menciona fondonan cu lo yega na dje e aña aki a base di entrada fiscal y otro entradanan. A nota cu den e ultimo kwartaal di aña pasa caba no a logra alcansa e mesun normanan stipula, esta cu entradanan di impuesto ariba e tereno di winstbelasting, BBO y Grondbelasting tabata menos. Pa e aña aki, si sigui den e mesun trend aki, ta premira cu e entradanan lo ta menos di loke a wordo stipula. Esaki IMF kier evita, mesun cos cu CAFT, cu ta boga pa sigui supervisa entradanan di impuesto a base regular.

E di dos Reforma Fiscal mester drenta na vigor na juni 2019

Den esey, IMF y CAFT a acorda cu Gobierno cu na mita di aña lo introduci e di dos reforma fiscal, den cual lo introduci un lista di medidanan, yama “sin taxes” specialmente riba productonan cu ta contene sucu, manera refresco y/of juice, etc. Te con leu kier bay cu e productonan aki, ainda no ta sigur pasobra ta den mayoria producto tin sucu. Y den e mesun rond ey di “Reforma Fiscal” kier uni e tres impuestonan indirecto, esta BBO-BAZV y BAVP, cu hunto awor ta suma 6% y ta evalua pa his’e. For di Parlamento a scucha gritonan caba cu no ta berdad cu lo his’e na 10%. Probablemente nan no a lesa e rapport di IMF den cual claramente ta indica e nivel cu ta conseha Gobierno pa hisa e impuesto indirecto aki si scoge pa un sistema di BTW.

Gobierno kier cambia di impuesto directo pa indirecto

Gobiernonan den pasado, incluyendo tur asignatura, a papia hopi di un cambio di impuesto directo pa indirecto. E tin su bentaha pero tambe desbentahanan. E gobierno aki, cu un experto fiscal na cabes, den persona di Prome Minister Evelyn Wever-Croes sin duda lo sa e caminda pa cana fiscalmente. Pero banda di e realidad pa Aruba ta “bon” cu IMF y CAFT, tambe mester tene cuenta cu pueblo. De lo contrario Aruba lo cumpli cu tur organisacion mundial di belasting y nos entradanan pa Gobierno lo ta segun norma, pero sin sosten politico di e pueblo votado.

Maneho di expectativa di pueblo votado

Un di e retonan mas grandi pa e Gobierno aki ta pa maneha e nivel di expectativa cu nan mes a crea y fomenta den oposicion y despues den campaña electoral. A papia di solucion “sin medida” y un lista di otro bentahanan mas pa comunidad. A bay mas leu di bisa cu conoce e situacion financiero di nos pais y cu a evalua tur cos y cu tin un plan con pa baha gasto y aumenta entrada.

Mas medida a bay den aumento drastico di gastonan

Pero, tur locual ta sosodiendo ta lo contrario, pasobra gastonan di personal a subi cu 100 miyon florin aña pasa, segun e mesun CAFT, pues a aumenta entrada pero a hisa gasto “sam sam” of mas di loke e entradanan a subi cu ne. Entradanan adicional a alcansa mas o menos 70 miyon pero e hisa gastonan di personal den su mayoria, na 100 miyon florin, pues tur loke a bin acerca di medida, a bay pa paga e gastonan cu e mesun Gabinete Wever-Croes a subi for di momento cu a tuma over di Gabinete Eman II.

Esey awor tin un grupo grandi den comunidad disgusta y desiluciona, cu di un banda ta papia di hisa gasto so, pero no ta notando intentonan serio pa reduci gastonan di operacion di Gobierno pa por yega na e balansa necesario pa nos Pais.

Tocante “Article IV mission”

Ora un pais bira miembro di IMF, e ta bay di acuerdo pa scrutineo di su maneho economico y financiero di e comunidad internacional. Tambe e ta comprometi na adapta su maneho pa conduci na un crecemento economico ordena y stabilidad di prijsnan rasonabel, pa evita manipulacion den competencia inhusto y pa presenta IMF cu datonan relaciona cu economia di e pais. E controlnan regular pa monitorea economianan y maneho financiero di paisnan ta pa identifica debilidadnan cu ta causando of cu por conduci na instabilidad financiero y economico. E procesa aki ta conoci como vigilancia.

Como tal, vigilancia di paisnan ta un proceso continuo cu ta culmina den consultanan regular cu cada pais individual. E consultanan aki ta conoci como e “Article IV consultations” pasobra nan ta rekeri den e “Article IV of the IMF’s Articles of Agreement”. Durante e consultanan aki, un ekipo di economistanan di IMF ta bishita e pais pa vigila desaroyonan financiero y economico y discuti e maneho financiero economico di e pais cu Gobierno y oficialnan di Banco Central. Tambe e mision ta inclui bishita y consultanan cu Parlamentarionan, representantenan di gremio comercial, sindical y di sociedad civil.

E ekipo ta raporta e resultado na directiva di IMF, cu na su turno ta presenta e resultado na e “Executive Board” cu ta representa tur e paisnan miembro den IMF. Consecuentemente ta presenta un resumen di e vision di “Board” na e pais en cuestion. Di e forma aki e vision di e comunidad mundial y e lesnan a base di experiencia internacional ta bini padilanti den maneho nacional. Resumen di mayoria discusion ta sali consecuentemente den Press Releasenan y ta publica nan riba e website di IMF, mescos ta e raportnan di cada pais miembro.