Hulanda na Aruba: Corta pero no den departamentonan di ordo publico y siguridad

Prome Minister Evelyn Wever Croes den e prome conferencia di siman a splica cu el a yega contento toch pasobra a haya permiso pa papia publico di contenido di e documentonan relaciona cu e Rijkswet Financiele Toezicht (RFT) y otro condicionnan pa haya prestamo di Hulanda.   

Pero e mandatario a bisa na mesun momento tambe cu no a yega na un consensus ainda. E posicion di Hulanda a keda na e posicion di “take it tor leave it”.

A papia di e entidad cu Hulanda kier crea via cual Aruba ta bay haya e prestamonan y via cual ta haci inversionnan den e economia local. E sentimento di Gobierno ta cu e entidad aki por bay sinta riba stoel di Gobierno. Algo cu nan no por acepta pasobra Aruba a cumpli te na e momentonan aki cu tur condicion y esaki ta CAft mes ta bisa. E condicion extra door di Conseho di Minister di Reino e mandatario ta hay’e hopi “laf” di nan banda”. Apesar di esey ta mira un espacio pa sigui negocia cu otro y a cuminsa mesora  cu esaki riba diabierna. Despues di e reunion di Conseho di Minister di Reino, a sinta tambe cu Ministernan Knops y Hoekstra pa negocia.

Riba mesa, e mandatario a splica, tin diferente aspecto, e.o. e supervision di Aruba. Aruba tin supervision caba, basa riba un ley di Aruba. Antes Hulanda no tabata presta Aruba placa, pero ta hacie riba mercado internacional. Awo debi na e pandemia, a logra haya placa presta for di Hulanda na cero interest. Awo e suma por yega of surpasa 500 miyon florin y pa esaki nan kier mas control. Prome Minister a bisa cu no ta tuma Hulanda na malo, pasobra na cualkier parti na mundo lo exigi hopi mas condicion pa sumanan asina grandi y den e situacion cu Aruba ta aden, mas ainda.  Hulanda no por sigui presta Aruba placa directamente y esaki mester bay awo via di un entidad.

Pero, pone Aruba bou di Rijkswet Financiel Toezicht no por. A splica Hulanda pakico esaki no por y ta contento cu a compronde esey. E negociacionnan cu a tene tabata concentra pa busca un otro formula.  Ta tratando pa Hulanda tuma debenan di futuro na cero porciento. Ta negociando esaki ainda.

E di dos punto ta e entidad. Hulanda ta bisa cu e fiansa cu ta duna no por hacie di Gobierno pa gobierno pero via di entidad. Mester tambe mester busca otro fondonan pa inverti den economia pa haci e isla fuerte cu e por paga e debenan bek. E entidad aki hunto cu pais Aruba ta bay defini e areanan den cual ta bay inverti. A pone algun condicion cu Aruba no tabata sa di dje y no ta tur por biba cu nan. Riba esaki tambe ta den deliberacion.

“Si nan kier para riba e condicionnan, y bisa no, mester bay na plan B y mucho alternativa no tin. Aruba no tin hopi rosea financiero y mester di e placa hopi lihe. Nos ta consciente cu nos mester cambia e forma di haci economia y sigui drecha finanza,” e mandatario a bisa.

Condicionnan

A pone 10 condicion generico y 6 specifico pa Aruba.

Den e carta ta para cu e paisnan individualmente mester yega na un acuerdo cu Hulanda prome cu  1 di januari, 2021 riba e acuerdo di gobernacion pa cumpli cu e palabracionnan haci pa reemplaso di e materialnan a Largo Plaso 2019-2028 Kustwacht Carib.

Banda di esaki e paisnan individualmente mester yega na palabracionnan cu Hulanda prome cu e fecha di 1 di november, 2020 riba refuerso di e control di fronteranan cu mester cuminsa entrante prome di januari, 2021, cu ta encera por lo menos palabracionnan riba e uzo y capacidad di Koninklijke Marechaussee, Duana, y Kustwacht.

Maneho y control pa loke ta e fondo di criminalidad ta wordo poni na ordo. Corsou y Sint Maarten ta sigui e consehonan for di e rapportnan di “Raad voor de Rechtshandhaving”.

Tambe ta menciona cu pa por lo menos entrante prome di januari, 2021, e paisnan mester tin un organisacion independiente cu ta controla e fondo di ayudo, controla si ta sigui e conseho y sugerencianan, y raporta si e fondo ta funciona manera mester ta.

Aruba, cu ayudo di Defensa mester bini prome cu 1 di december, 2020, un plan con pa atende cu e leynan anticua di servicio militar obligatorio, adapta esaki, profesionalisa ARUMIL, unda cu e posibilidad di “doorstroom” di ARUMIL na otro organisacion nacional di siguridad ta keda ancla.

Pa dia prome di januari, 2020 Aruba mester tin cla e cantidad di puestonan di stage disponibel pa e “Sociaal Vormings Traject”. Pa prome di november, 2020 Aruba y Defensa mester firma un convenio cu ta cumpli cu esaki.

Tambe Hulanda ta bisa cu Aruba mester carga responsabilidad pa den cuadro di e Protocol renoba di cooperacion di recherche y bou di autoridad local, percura cu RST prome cu 15 di september 2020, haya e autoridadnan necesario.

Pa e mesun fecha aki tambe Aruba mester percura cu ta posibel pa RST, Kustwacht, KMar y Landsrecherche haci palabracionnan pa suministra informacionnan criminal.

Prome cu 15 di september mester tin un tipo sistema cu ta duna garantia cu ora un banco bay failliet e cliente no por wordo perhudica; haci un inventarisacion di e sistema di enseñansa di paisnan den Reino pa yega na un miho modelo pa e islanan; e paisnan ta keda garantisa procesonan vital manera suministro di awa, coriente, internet, etc.; pa mantene stabilidad den ordo publico y siguridad no por corta mas den departamentonan aki. Salario di directornan mester baha (30% so mas cu e Minister) y e plan aki mester ta cla pa prome di september. Esaki ta un punto cu Aruba tin cla caba, mescos cu e parti cu ta bisa cu mester revisa sector financiero. E punto aki Aruba ta bisa no ta valido pa nan, ya cu e ta bou control di Banco central caba.

Pues hopi trabou pa haci, si bay di acuerdo cu e puntonan.