Alga blauw ta un menasa pa beachnan Caribense

Sushedad y cambionan climatico ta percura pa mas problema cu e desaparicion di rifnan di coral den Caribe Hulandes. Esaki ta segun e portal di noticia Caribisch Netwerk. Tambe e alganan blauw (cyanobacterien) ta lantando cabes. Esaki ta segun e prome resultadonan di un investigacion haci abordo di Pelagia.

Mas of menos shen investigador a subi abordo di e barco aki di NIOZ (Instituto Hulandes pa investigacion marino) na December. Ta bay aki di un expedicion oceanico cu un duracion di shete luna. Ancra den e haf di Oranjestad, e lider di expedicion Fleur van Duyl ta amplia riba e prome resultadonan.
“40 aña pasa, e rifnan tabata cubri mas of menos 60 pa 70 porciendo. Awo e ta un averahe di mas of menos 15 porciento. Esey ta un caida enorme.” Rifnan ta forma un proteccion natural di e costa. Expertonan pa prome biaha a traha un mapa di profundidad di Boneiro. Riba dje ta para cu cerca areanan cu tin construccion, tambe e rifnan den profundidad ta sufri di esaki.

Señalnan serio
Riba e mapa aki van Duyl ta mustra e area mas profundo di Boneiro. “E subida di e nivel di lama ta aumenta cu mas of menos un 2 milimeter pa aña. Durante e ultimo añanan, e nivel di lama a subi cu 10 centimeter. E awa banda di e costa di Boneiro, y tambe esun di Aruba. Si e rifnan no crece tambe, ta nifica cu e awa constantemente ta subi tera.” Esaki ta trata id mas of menos un tercera parti di Boneiro.
E lider di expedicion ta reconoce cu esakinan ta señalnan serio pa e islanan.

Alga blauw
Van Duyl tambe a haci un investigacion pa alganan blauw. El a mira esaki caba na Boneiro, pero a haci e investigacion prome na Corsou. Eynan tambe e alganan a wordo señala. Si e ta aparece na Aruba, esey ta loke nan no sa. Si nan ta desea di investiga e beachnan grandi di Aruba cerca di e hotelnan, pasobra e expectativa ta cu e alganan aki tambe ta eynan.
“Den dia nan ta traha bubble y esaki por laga los den diferente sorto di tamaño y por keda drief riba e superficie. Si e bin riba beach, e ora hende por drenta den contacto cun’e.” Na Hulanda ta haci un advertencia pa esaki, pasobra hende y bestia por bira malo.

No tin sistema di riool
Como motibo na prome instancia ta e sushedad local, segun van Duyl. Hopi awa dushi ta pasa bay lama sin problema, y esaki tambe ta conta pa awa sushi cu tin nutrientenan dañino. Esaki ta bin door cu e islanan no tin un sistema central di riolering. “Tur beerput ta bin na final den e awa subteranio y na final nan ta bay lama.”
Nan ta bringa pa un solucion caminda cu e awa dushi ta wordo tuma y despues recicla. Na e momentonan aki, e islanan ta traha awa potabel for di lama, cu tin un proceso costoso y cu ta mantene e prijs di awa tambe halto.