4th of July: Relacion Merca y Aruba ta bay hopi aña atras

Kico nos ta compronde bao di Dia di Independencia di Merca? Manera cu nan ta yam’e, “4th of July”, ta un dia nacional, unda cu nan ta conmemora e declaracion di Independencia di Merca riba dia 4 di juli 1776. Riba e dia ey congreso continental a declara cu e diestres colonianan Mericano liber di e monarkia Britanico. A dicidi e tempo ey cu nan ta uni, cu nan ta liber y e estadonan ta independiente. E congreso a vota dos dia prome, esta dia 2 di juli, pero e declaracion a keda cla dia 4 di juli. Dia di independencia ta asocia cu tiramento di klapchi, paradanan, BBQ, carnaval, picnic, conciertonan, weganan di baseball, reunion di famia y discurso politico. E ta e dia nacional di Merca.

Mercado turistico: Mayoria Mericano

Economia di Aruba ta depende den su mayoria riba turismo. Mas di un miyon turista ta yega nos isla anualmente, di cual mas o menos 80% ta bin for di Merca. Na aña 2019, Merca a exporta mas o menos 526 miyon dollar na producto pa Aruba, mientras cu Merca a importa mas o menos 20 miyon dollar for di Aruba.  https://www.census.gov/foreign-trade/balance/c2779.html 

Mayoria di locual Merca a importa for di Aruba na aña 2020 tabata scrap material di metal, habon, productonan deriva di habon, makeup y producto pa cuero. https://www.ustradenumbers.com/country/aruba/ .

E consulado di Merca na Corsou

E consulado di Merca staciona na Corsou a habri na aña 1793. Ta trata aki di un di e prome consuladonan Mericano na mundo! Dje forma aki Merca ta demostra e importancia di nos islanan den Caribe Hulandes pa e pais, specialmente den relacion comercial. E consulado ta situa den e edificio historico, conoci como e “Roosevelt House”, cu ta un regalo di Gobierno di Hulanda na Merca na aña 1950, como gradicimento cu Merca a proteha e islanan aki durante e di dos Guera Mundial.

Wanta bala den guera

Aruba, literalmente, a wanta bala pa Merca y paisnan aliado durante e di dos guera mundial. Alemania a tuma Hulanda over mientras Japon a tuma Indonesia over, cu tabata di Hulanda. E unico parti di Reino Hulandes cu a keda intacto tabata e seis islanan conoci como Nederlands West indies. E tempo aya Lago na Aruba y Shell na Corsou tabata e proveedornan principal di combustibel na tur e paisnan aliado, manera Merca y Inglatera. Consecuentemente, a ataca nos isla pa e rason ey. Merca nunca a lubida cu nos, como isla chikito, a para p’e y a dun’e tur sosten door di nos posicion strategico den Caribe, ora mas e tabatin mester di dje. Desde e tempo ey, semper Merca a keda como un bon ruman grandi pa nos den tur aspecto di seguridad.

Reino Hulandes y Merca

E relacion di Aruba y Merca no ta data di ayera, sino di hopi aña pasa. De facto, e relacion di Reino Hulandes y Merca ta cuminsa for di tempo cu a establece e cuidad cu awe yama New York, cual antes tabata New Amsterdam. E inicio di New York Stock Exchange por ehempel ta data di un sistema cu companianan Hulandes a start cu ne. Aruba, siendo parti di Reino Hulandes, semper a gosa di un bon relacion y hermandad cu Merca. Cu masha orguyo por menciona cu Aruba ta un di e poco paisnan den Caribe cu ta conta cu presencia di Migracion y Duana Mericano pa ofrece e servicio di U.S. Pre-clearance. Separa di esaki, tanto na Aruba mes pero tambe na Corsou, tin presencia di “Forward Operating Locations”, conoci popularmente como FOL, cu ta detecta y monitor trafico ilicito den e area. Ta trata aki di un acuerdo bilateral entre Merca, Reino Hulandes y Aruba. Ta un operacion grandi di riba 10 militar Mericano, banda di 61 ciudadado Mericano y 52 Hulandes ta trahando activamente cu e servicio aki na e dos islanan.

Nos ta un di e poco paisnan cu presencia di US CBP

Aruba, como un di e prome paisnan na mundo, a negocia un tratado di pre-inspeccion di imigracion y duana cu Merca na aña 1994 y a logra establece e US Preclearance na Aeropuerto Internacional Reina Beatrix. E CBP Preclearance ta masha importante pa mantene e stabilidad y crecemento di turismo di Aruba, cu ta consisti pa su gran mayoria di bishitantenan Mericano.

Seis pais so tin presencia di Migracion y Duana Mericano

E hecho cu nos ta conta cu e servicio di Migracion y Duana Mericano na Aruba no ta pa suerte. Ta hopi aña a percura pa negocia te pa yega na esaki. Ta bon pa informa cu tin 600 oficial di Merca trahando den facilidadnan di US CBP na 16 locacion diferente den 6 pais so! Ta trata aki di e aeropuertonan na Dublin y Shannon na Iranda; na Aruba, na Freeport y Nassau na Bahamas; na Bermuda, na Abu Dhabi, na United Arab Emirates; na Calgary, Toronto, Edmonton, Halifax, Montreal, Ottawa, Vancouver, Victoria, y Winnipeg na Canada. Na aña 2019, US CBP a procesa no menos di 22 miyon pasahero, cu ta representa 16% di tur pasahero cu a biaha pa Merca e aña ey!

Estrechando relacion mas ainda

Pa awor, Merca y Reino Hulandes ta na un crusada nobo. Siendo Aruba un di e prome islanan cu e servicio di US CBP, awor Merca ta purba di tur manera pa renegosha e acuerdo. Basicamente, Aruba tin e servicio aki gratis, pa algun decada caba. Sinembargo, nos turismo a crece satisfactoriamente, nos aeropuerto a crece, nos tin mas aerlinea y nos ta keda pidi pa mas ambtenaar Mericano pa traha eyden. Gobierno Mericano ta sinti cu el a bira un gasto impagabel pa nan y ta pidiendo Aruba pa nos cuminsa aporta. Hasta un dado momento a menasa cu sino nan lo bandona Aruba. Ultimamente a cay un decision na Aruba cu nos por renegosha e acuerdo, den cual Hulanda tambe ta participe, contal nos wanta e servicio.