Victor Mathilda: Na momento cu bo crea un obra, e ta proteha pa ley

Victor Mathilda ta miembro di directiva di AMAA, Asociacion di Musico y Artistanan Arubano y ta di bishita na Departamento di Asuntonan Economico.

Exprodesk tabata tin un evento informativo y Mathilda ta conta di su presencia y e importancia, mirando cu Royalties e ultimo simannan, a bira un tema cu hopi hende ta papia riba dje, vooral den e area artistico.

Mathilda ta conta cu a haya cu cooperacion di Exprodesk pa organisa un tayer riba derecho di autor. Derecho di autor, ta e derecho cu un autor tin, un creador di un obra tin, na e momento cu e crea un obra. Na e momento cu bo crea un obra, sea cu e ta un potret, sea e ta un pintura, sea e ta un poesia of e ta un buki, bo obra ta proteha pa e ley di derecho di autor.

Royalties of regalia, ta un consecuencia directo for di derecho di autor. Un autor su obra ta proteha, e tin e derecho. E obra ta di dje. Si un otro hende, haci uzo di su derecho, e creador di e obra tin e derecho di cobra pa uzo di su derecho. Kiermen e creador di un obra tin e derecho exclusivo economico di su obra. Cu otro palabra, e creador di un obra, of su herederonan legal, ta e unico persona of personanan, cu por comercialisa, cu por gana placa cu su creacion. E ta dicidi ken e ta duna e derecho ey y e por cobra p’e.

Bo no por haci uzo di un obra di un creador, di un autor, sin paga p’e. En corto, esaki ta e base di e prome charla cu tabata riba derecho di autor. Despues a haya un charla di Sergio Tjin Aloi cu ta trata atrobe derecho di autor un biaha mas, pero mas bien riba e gastonan di artista y musico pa un cancion.

Nicole Booi a bin despues cu e parti di musica, con e parti di royalties of regalia ta organisa y por ultimo tabata tin abogado David Kock, cu tin e plan cu ta basta avansa caba, pa cobra royalties, cobra y parti y paga royalties na artistanan local y artistanan internacional.

Discusion

Esaki lo bay bira sigur un discusion. Mester compara Aruba como un isla chikito, mirando musiconan local cu paisnan grandi, cu artistanan grandi, etc. pa loke ta e parti di royalties. Akinan tin biaha, si no ta bon cu e artista, no ta promove y pio cu royalties. E ta birando caba un discusion. Segun Mathilda, pa AMAA, e ta masha simpel. Cada creador ta doño di su creacion y su obra. Si un otro hende ta gana placa cu su obra, ta logico cu e creador di e obra tambe mester haya placa. No por ta asina cu otro hende ta gana placa di un obra di e creador y e creador mes no ta haya nada. Esey ta e principio di royalties, di regalia. Cu mundialmente ta existi. E no ta nada nobo. Solamente cu aki na Aruba nunca e no a wordo aplica. Y a yega tempo pa promove y pa yuda e artistanan local, pa nan tambe haya un parti di e bolo cu ta toca nan.

Haci e artista un fabor

E radionan ta sinti cu nan ta haci e artista un fabor pa promove nan cancion den cierto forma. Y si ta asina, no ta tok’e, si tin cu bay paga, pasobra e radio ta haci e artista grandi. Awo con ta bay interpreta esaki. Segun Mathilda, e ta simpel. Radio ta toca artista local, pero nan ta toca artista internacional tambe. Radionan ta bisa cu nan ta promove artistanan internacional ora nan toca nan cantica. Nan no ta pagando ningun di dos. Kiermen cu na e momento cu bo ta cobra, na e momento cu bo ta comercialisa un obra, bo tin cu paga p’e.

No ta obliga

Na momento cu bo ta doño, abo ta doño di e derecho di autor, abo ta dicidi ken bo ta laga uza e derecho ey y si bo kier cobra p’e si of no, segun Mathilda.

Soundcloud, spotify, etc.

Bo derechonan ta keda e mesun cos, solamente por ehempel Soundcloud, Itunes, of Spotify, cada biaha bo haya di un streaming of un hende download bo cantica, si ta registra den e caso aki na Merca y despues lo bin Aruba tambe, cada biaha cu wordo toca, downloaded, streaming, e ta wordo marca den e sistema y bo ta wordo paga tanto cen pa cada biaha, pa bo creacion, door di esun cu tin’e riba e medio social.

Segun Mathilda, e topico di regalia, e pago di regalia/royalties, ta bira gewoon un convenio entre e radio emisora y e compania cu ta cobra e royalties. Ta yam’e licencing. Bo no ta bay cobra pa cada biaha cu bo toca e cantica, pero bo ta cobra por ehempel tanto florin pa luna y bo por toca cuanto cu bo kier. Pero cada biaha cu un cantica wordo toca, sea di un artista local of un artista internacional, nan tin un earmark, nan ta wordo capta pa un aparato y e ta nota cu ta wordo toca tanto biaha. Esey ta si bo ta pag’e pa biaha, e ora pa cada biaha cu e wordo toca, ta haya tanto cen, of tin un licence fee, cu pa luna of pa aña ta paga tanto, e ora ta toca bay.

E lo logra

Mathilda ta kere cu e lo logra. Na e momento cu bo pensa como radio emisora, como artista, cu tur dos ta biba aki na Aruba, tur dos tin cu gana su pan. Por yega na una reglo unda cu ta bisa cu ta bay di acuerdo pa paga tanto. Pasobra e ta un fairshare pa e artista. E hecho cu bo no a paga nunca, consider’e como un regalo di tur e añanan ey. Bo tabata tin un regalo tur e tempo ey, un bentaha cu bo no a paga.