Humamento ta un di e factornan di riesgo pa malesanan di curason

Dr. Corina Rolfast ta un cara nobo den salubridad. E ta un dokter di cas nobo na Aruba, situa na Dakota. E siman aki a toca tema di malesanan cardiovascular y tambe humamento.

 

Kico ta malesanan cardiovascular

Malesanan cardiovascular ta malesanan manera atake di curason, un stroke, malesanan cu ta duna problema cu circulacion pa e pia y humamento ta un di e factornan di riesgo pa desaroya malesanan cardiovascular.

E no ta e unico riesgo. Otro factornan di riesgo ta presion halto, diabetes, un bida sedentario, obesidad. Pero e ta un di e factornan mas importante y e ta evitabel. Pesey ta papiando aki riba humamento, como un factor di riesgo pa malesanan cardiovascular.

E manera cu e ta causa e malesanan cardiovascular ta, cu e ta haci daño na e arterianan y esaki por causa obstruccion di arteria, pone cu e organonan vital manera celebro, cu curason no ta haya suficiente circulacion, ni oxigeno. Esey por pone cu un parti di e organonan vital aki ta muri y no ta funciona 100% mas.

E mortalidad tambe ta hopi halto y si un pashent sobrevivi, e ta keda cu un riesgo cu e calidad di bida ta baha. Hopi hende cu stroke, of atake di curason, actividadnan simpel nan tin mester di yudansa. Manera baña, come, bisti paña. Como dokter di cas, e no tey pa spanta hende, pero si pa informa y pa purba na preveni.

Dr. Rolfast a duna algun cifra di Aruba. 33% di mortalidad na Aruba ta wordo causa pa malesanan cardiovascular. Aki na Aruba, pa un stroke tin sigur den 2014, 3 pashent pa siman ta hospitalisa pa motibo di un stroke. Den 2015 esaki tabata 4 pashent pa siman. E ta birando casi un pa dia, locual ta hopi. Na Aruba tin un 8% di nos populacion ta huma. Mundialmente eynan nos ta sigui hopi bon. Si compara nos mes cu Hulanda, e ta 30%.

Pero dokternan di cas ta mira cu hopi hoben a cuminsa huma na edad mas hoben. Segun dr. Rolfast, ta algo cu ta mira como dokter di cas. Tambe locual cu e ta mira hopi cu ta na moda cerca e hobennan ta Hookah. Por ehempel den hookah tin tabaco, cual hopi hende no sa. Si tin cu compara, si huma un ora di hookah, ta mesun cos cu bo ta huma 100 sigaria. Un ora di hookah (waterpijp) e ta eigenlijk mesun cos cu si bo ta huma 5 paki di sigaria.

E ta hopi. Hopi hende no sa esaki.

 

Sigaria vs shag

Dr. Rolfast a menciona cu e efectonan entre sigaria y shag ta igual. E cos di e shag ta, cu e ta mas trabao. Pa por lora un shag, un hende lo a huma 2 pa 3 sigaria caba, pero e daño ta mesun cos. Siga tambe tin tabaco den dje y tur ta malo. Te ainda e siga tin su efectonan malo tambe.