DISCURSO DI GOBERNADOR DI ARUBA NA OCASION DI APERTURA DI AÑA PARLAMENTARIO 2017-2018

Constitucion di Aruba ta stipula cu e apertura di e aña nobo di Parlamento di Aruba ta tuma luga awe. Nos democracia ta asigna un rol unico, central y crucial na Parlamento di Aruba den gobernacion di nos pais.

Awe nos ta subraya e rol aki un biaha mas cu nos presencia den e sala aki. Awemainta mi tin e honor di efectua pa prome bes como Gobernador di Aruba, e apertura di e Aña Parlamentario 2017-2018. Un aña parlamentario cu ta coincidi cu un
contienda electoral aki 10 dia. Tur ciudadano cu derecho di voto lo por eherce esaki den forma liber, pa elegi un parlamento nobo, cu na su turno lo apunta e miembronan di
e Gobierno di Aruba, pa e proximo cuatro añanan. Sin duda esaki ta duna e aña parlamentario aki un toke special. Mi no por keda awemainta sin corda riba nos rumanan di
Islanan Ariba cu a wordo azota horiblemente pa horcan Irma cu forzanan feros destruyendo casnan, bidanan y tambe soñonan di hopi. Hechonan asina ta pone nos para keto riba nos vulnerabilidad como islanan chikito y e consecuencianan di cambio climatico pa nos. Pareu cu e forza destructivo a surgi un forza genuino di hermandad y convivencia. Irespecto di e distancia ayudo a y ta sali di tur  skina di nos Reino pa brinda sosten y asistencia na e
damnificadonan. Den un democracia bibo manera di nos, e maneho y escohencianan di Gobierno y Parlamento, ta wordo caracterisa pa e forma cu e ta refleha e necesidad y anhelo, portunidad y idealnan cu ta biba den pueblo. E cambionan grandi y desaroyo acelera di Aruba den e ultimo decada ta haci cu Gobierno y Parlamento mester balansa awor mas y
den forma mas concreto, e crecemento economico di nos pais, cu e cuido di medio ambiente y e deseo pa mehoracion social cu ta biba den comunidad. E balansa aki ta forma e base di un desaroyo sostenibel. Cu e fin aki, Nacionan Uni a defini 17 meta pa asina garantisa un desaroyo duradero y un prosperidad comparti. Gobierno di Aruba a compromete su mes completamente na realisacion di e Metanan di Desaroyo Sostenible aki na Aruba. Di un manera excepcional, Gobierno di Aruba a presenta un concepto di presupuesto pa aña 2017 cu un deficit di 0.5% di GDP.

Esaki ta di acuerdo cu e normanan acorda den e ley di  supervision financiero temporal. E ta nifica e continuacion di e proceso di reduccion di e deficit riba presupuesto di Gobierno di Aruba y e caminda directo pa reduccion di e cuota di debe. Esaki ta resultado di e esfuerzo grandi di hopi hende pa presenta un perspectiva real pa reduccion di e debe nacional di ultimo 31 aña. E logro aki a sosode riba nos propio forsa, basa riba un maneho financiero estricto, combina den futuro cu un crecemento economico modera. E esfuerzonan aki no mag di bay en vano y e sacrificionan mester wordo salvaguardia. Nos ta bibando den un era di transicion riba tereno economico, financiero y di energia, di cambionan social y tecnologico, di necesidad di desaroyo urbano cu enfoke pa
preservacion di naturaleza, cu tin un impacto grandi riba tur loke nos planea pa haci y haci. Den e contexto di e cambionan continuo y profundo aki, un maneho di Gobierno basa riba e metanan di desaroyo sostenible, ta e miho compas pa hasi e transicion aki. E maneho pa un desaroyo sostenibel ta sigura un balansa entre e balor agrega di nos actividadnan economico, infrastructura, naturaleza y calidad di bida di nos hendenan. Señora Presidente, pa por cumpli cu e compromiso di ehecuta e metanan di desaroyo sostenible, Gobierno di Aruba a elabora e metanan aki den diferente area di e maneho pa nos pais, pa e añanan nos dilanti. Elimina pobresa ta un di e metanan pa desaroyo sostenibel. E introducion di transferencianan social pa esnan mas vulnerable manera reparatie- y kindertoeslag, como tambe aumento di onderstand y introduccion di e tarifa social di coriente, a hasi pa hopi hende e diferencia entre permanece den pobreza of hiba un bida digno. Di es manera aki Gobierno di Aruba a scohe pa cuminsa realisa e meta di eradica pobresa den tur forma. Pero Gobierno kier hasi mas. Cu e mesun determinacion, Gobierno lo sigui duna un man na esnan mas vulnerable y famianan di menos recurso pa asina sigui mehora nan poder adkisitivo y nan calidad di bida Diversificacion di economia y creacion di cuponan di trabou nobo, hunto cu renobacion di barionan cu tur facilidad di recreo, ta complementa e accionnan pa eradica pobresa. E  metanan di desaroyo sostenibel ta bay mas leu cu e areanan di energia, economia y entrada. Sostenibilidad tambe ta rekeri autosuficiencia di un pais o sea e posibilidad pa percura mas tanto posibel pa su propio cuminda. Cu uzo activo y mas intensivo di tecnologia y inovacion den agricultura, cria y pesca, lo contribui mas den seguridad di alimentacion y nutricion di nos pais. Gobierno di Aruba ta promove un modelo di agricultura sostenibel cu uso di e tecnologia y eficiencia disponibel awe. Enseñansa ta e miho forma pa mehora bida di un persona y di un comunidad den forma duradero. Inversionan cu a y ta wordo hasi den enseñansa, sea cu ta den e infrastructura, den profesionalisacion di maestronan of den renobacion di e curriculo, ta inversionan pa generacionan nos dilanti. Mientras cu e plan pa inversionnan den renobacion di scol y den crea facilidadnan lo continua, lo intensiva e inversionnan den renobacion di nos sistema di enseñansa, cu e meta primordial pa aumenta significantemente e grado di exito di nos hoben y adultonan na tur nivel di enseñansa.

Den cooperacion estrecho cu sector empresarial y sindical, lo pone atencion special riba formacion continuo di adultonan y introduccion di e concepto di “educacion permanente” den area laboral, como un di e metanan principal pa desaroyo sostenible. Gobierno di Aruba ta keda haci tur esfuerso pa yega na 100% produccion di awa y energia pa consumo di fuentenan di energia renovabel den e proximo añanan. Esaki no solamente lo contribui na e autosuficiencia energetico di nos pais, pero lo contribui tambe na e poder di compra di famianan, door di crea stabilidad di prijs a largo plazo. Esaki lo duna espacio financiero pa empresanan tambe. Den liña cu e metanan den ambito energetico di Nacionan Uni, e maneho aki ta sigura accesibilidad na energia pa tur hende, na un bon prijs, confiabel, sostenibel y limpi. E abilidad di adaptacion di nos turismo hunto cu e seguridad di inversionan pa aumenta calidad y sostenibilidad, a resulta di ta un formula exitoso pa e sector principal di nos economia. Pa nos turismo ta keda e fuente
principal di trabou y entrada pa empresanan, famianan y pa gobierno. Den exterior Aruba ta wordo mira como un pais cu a desaroya un maneho di turismo profesional y exitoso. Nos turismo ta un ehempel evidente di un expertisio unico cu calidad di exportacion. Apesar di esaki, e expansion di nos base economico ta keda necesario pa sigura sostenibilidad economico a largo plazo y entrada pa hopi mas trahado. Ta pesey hopi esfuerzo a wordo hasi pa e reapertura di e refineria ta un realidad y Parlamento di Aruba tambe a contribui den esaki. Despues di un proceso largo di consulta y contribucion extensivo di expertonan Arubiano, a dicidi di aproba e reapertura bou condicionnan estricto nobo. E resultado ta
un refineria cu lo opera riba gas natural, uso di tecnologia pa reduci emision di gasnan toxico, reactivacion di actividadnan industrial den area di San Nicolas den liña cu e maneho economico di nos pais y creacion di cuponan di trabow nobo. Gobierno di Aruba a identifica industrianan creativo, logistica, tecnologianan limpi y exportacion di conocemento como cuatro sector nobo, pa sigui promove crecemento economico unda tur hende por participa. Negoshinan chikito, empresarionan independiente, empresarionan nobo, como tambe startups, ta esencial pa hasi e diversificacion economico aki posibel. Den e proceso aki lo haci uso activo di e caracteristicanan unico di nos isla, manera su accesibilidad aereo y maritimo, bon infrastructura, estado di derecho, proteccion di inversion, pa facilita y stimula e sectornan aki y contribui na e diversificacion genuino di nos economia. Señora Presidente, pa logra e metanan di sostenebilidad cu Nacionan Uni a fiha, un fundeshi solido a wordo estableci: Un infrastructura cu ta garantiza actividad economico y empleo riba termino largo, como tambe contribui directamente na un mihor calidad di biba y un bida mas  Sigur y saludabel.

Esaki ta un infrastructura sostenibel. Entrega di e obranan mas importante cu nos a yega di conoce como tambe inversionan desplega den areanan publico, ta nifica aumento di productividad di infrastructura y mehoracion den e calidad di bida di nos hendenan. Esaki ta esencial pa un prosperidad duradero. Digitalisacion y comunicacion electronico ta aceleradornan di economia. Un centro di ciudad vital ta un centro pa idea, comercio, cultura, ciencia, desaroyo social y hopi mas. Den e transicion pa un economia di experiencia ta di sumo importancia pa nos tin un sistema di pago moderno, un infrastructura di telecomunicacion cu por cargu’e y mas penetracion di digitalisacion den nos empresanan. Den e mesun liña di e metanan di Nacionan Uni, como tambe un maneho di economia inclusivo, lo sigui fortalece e
infrastructura di telecomunicacion como tambe fortifica posicion di consumidornan. Nos a identifica 16 area rond di nos isla cu ta rico den biodiversidad, flora y fauna como areanan protehi. Tambe e proceso den implementacion di nos Parke Marino ta den pleno ehecucion. Aruba a firma, den nomber di Reino Hulandes, e Acuerdo Climatico di Paris y ya caba a haci un peticion na Gobierno di Reino pa encamina e proceso pa e acuerdo aki tin valides pa e parti aki di Reino. Manera cu e metanan di desaroyo sostenible ta prescirbi, nos tambe a
tuma accion urgente pa contribui na combati e impactonan di cambio climatico. Den esaki Gobierno ta conciente cu maneho di naturalesa y medio ambiente ta esun di mas cardinal pa logra un desaroyo sostenible. Esaki, sin embargo, ta rekeri esfuerzonan combina entre Gobierno y sector priva pa por logra esaki. Señora Presidente, Pa logra e metanan di sostenibilidad y pa traduci progreso economico den prosperidad cu tur hende ta parti di dje, ta sumamente necesario pa inverti den nos hendenan. Den crea oportunidadnan nobo pa nan desaroyo personal y pa nan participacion den crecemento di nos pais. Esaki ta conta tanto pa hobennan cu ta preparando pa drenta mercado laboral y forma un famia, adultonan cu ta activo den economia y bida social, como pensionadonan cu ta conta riba e continuidad y stabilidad di e comunidad cu nan a yuda construi. Tur mester participa den e presente y e
futuro di nos pais. Pa tur grupo di nos comunidad, gobierno a y lo sigui desaroya  instrumentonan fiscal, facilidadnan fisico y legislacion adecuado pa sigui crea oportunidadnan nobo di desaroyo economico y personal, proteccion fisico y legal como ciudadano y consumido, y condicionnan cu ta keda trece nos semper hunto como un comunidad. Pa esnan mas vulnerabel den nos comunidad, Gobierno lo sigui pone atencion directo cu instrumentonan di maneho pa trece alivio y mehoracion riba termino cortico y cambio
structural a largo plazo. Inversionnan den transferencianan social, den enseñansa y den condicionnan di biba, ta entre e accionnan concreto cu gobierno a y lo sigui tuma. E maneho integral di hubentud cu gobierno di Aruba ta hiba a percura pa un coordinacion continuo entre tur instancia cu ta trata cu derechonan di mucha y hubentud. Esaki a resulta den miho bista riba bida y aspiracionnan di hobennan den nos comunidad y creacion di facilidadnan door di gobierno pa cumpli cu e necesidad di hobennan den areanan di enseñansa, economia, bida social, deporte y arte. Fondonan cu a aloca pa combati abuso di mucha a cuminsa
duna resultado. Falta hopi pa haci pa eradica e abusonan aki. E prevension di abusonan aki ta keda e meta principal di e maneho. Desaroyonan den nos region ta keda motibo pa Gobierno di Aruba keda alerto pa garantisa seguridad den nos comunidad. E cooperacion entre  entidadnan di seguridad local, como tambe di Reino, na nos fronteranan y riba tera,
a resulta den miho combatimento di criminalidad y peligernan externo. E maneho riba tereno aki lo wordo intensifica pa por garantiza e seguridad cu nos pais ta spera. Señora Presidente, Gobierno y Parlamento tin e tarea pa busca – bou tur circumstancia – e miho solucion posibel pa tur reto di nos comunidad. E ta un tarea enorme y no tur ora facil. Pero e ta e tarea pa cua Boso a wordo eligi. Dos principio cu semper Boso mester considera ora di tuma desicion: esta sirbi e interes general hunto cu e resultado di e balansa entre continuidad, renobacion y preservacion di recursonan escaso, entre desaroyo economico y mehoracion di calidad
di bida den e forma mas amplio posible. Den esaki integridad di servicio publico mester keda manteni y cu e meta aki Parlamento a tuma e iniciativa pa codifica e normanan di integridad di nos gobernantenan.   principio di interes general ta rekeri pa scohe concientemente y consistentemente pa loke ta bon pa henter nos comunidad enbes di loke ta cumbini algun a
corto plazo of den futuro. Señora Presidente, E siguiente gabinete lo tin e tarea pa continua cu realisacion di e 17 Metanan di Desaroyo Sostenible aki na Aruba y sigui traduci crecemento economico den bienestar pa tur esnan cu ta biba riba nos isla. Como representante di Su Mahestad Rey Willem-Alexander y como cabez di gobierno di Aruba, mi ta declara, manera nos Constitucion ta prescribi, e aña parlamentario 2017-2018 habri. Cu den e aña  parlamentario aki Dios Todopoderoso guia nos, fortalece nos y iluminanos den nos pensamento y accionan pa nos por sigui ta ehempelnan pa nos comunidad pa nos sigui yuda nos isla crece y desaroya.